To χταπόδι της αβύσσου

Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Μάικλ Βετσιόνε του Μουσείου Σμιθσόνιαν στην Ουάσιγκτον ανακάλυψε στα βάθη του αρχιπελάγους της Χαβάης ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος χταποδιού. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποιούσε ένα ρομποτικό υποβρύχιο όχημα για να συλλέξει δείγματα από τον πυθμένα μιας θαλάσσιας περιοχής έξω από το νησί Necker. Σε βάθος 4.290 μέτρων το όχημα εντόπισε το χταπόδι η όψη του οποίου θύμισε στους ερευνητές το δημοφιλές κινηματογραφικό φαντασματάκι «Κάσπερ» για αυτό και ονόμασαν έτσι το χταπόδι.

Πρόκειται για ένα είδος χταποδιού που ανήκει στην οικογένεια Incirrata στην οποία ανήκουν τα κοινά χταπόδια που γνωρίζουμε. Το βάθος στο οποίο ζει ο Κάσπερ είναι το μεγαλύτερο που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα κάποιο χταπόδι της οικογένειας Incirrata. Υπάρχει και μια ακόμη οικογένεια χταποδιών η οποία ονομάζεται Cirrata και τα μέλη της διαθέτουν ένα μικρό εσωτερικό κέλυφος και δύο χαρακτηριστικά πτερύγια στο κεφάλι τους. Εχουν εντοπιστεί χταπόδια Cirrata σε βάθη άνω των πέντε χιλιάδων μέτρων.
Οι ήχοι της αβύσσου

Την ίδια στιγμή που οι ερευνητές του Μουσείου Σμιθσόνιαν εξερευνούσαν τον ωκεανό σε βάθος τεσσάρων χιλιομέτρων άλλη ερευνητική ομάδα των ΗΠΑ ολοκλήρωναν την έρευνα τους στο πιο βαθύ σημείο των θαλασσών, την Τάφρο των Μαριανών στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Ερευνητές της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ, της Αμερικανικής Ακτοφυλακής και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Όρεγκον βύθισαν επί τρεις εβδομάδες σε βάθος έως 10.972 μέτρων ένα υδρόφωνο εξωτερικά ενισχυμένο με τιτάνιο για να αντέξει την τρομερή πίεση, που είναι πάνω από 1.000 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στην επιφάνεια της θάλασσας.

Οπως διαπίστωσαν στην μεγαλύτερη άβυσσος της Γης δεν επικρατεί η απόλυτη σιγή. Προς μεγάλη έκπληξή τους οι ερευνητές, αντί για ησυχία, ανακάλυψαν μια κακοφωνία από φυσικούς και ανθρωπογενείς ήχους. Η Τάφρος των Μαριανών είναι γεμάτη θορύβους, από σεισμούς έως ήχους από φάλαινες και προπέλες πλοίων.

«Θα περίμενε κανείς πως το βαθύτερο σημείο του ωκεανού θα ήταν ένα από τα πιο ήσυχα μέρη στη Γη. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει ένας σχεδόν συνεχής θόρυβος από φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές», δήλωσε ο ωκεανογράφος της ΝΟΑΑ και επικεφαλής της έρευνας Ρόμπερτ Τζιάκ.

Το βουητό

Όπως διαπιστώθηκε υπάρχει στο υπόβαθρο ένα βουητό που προκαλείται από κοντινούς και μακρινούς υποθαλάσσιους σεισμούς, ενώ παράλληλα ακούγονται οι διακριτοί ήχοι των φαλαινών. Ακόμη και οι τυφώνες που περνάνε από την επιφάνεια της θάλασσας ακούγονται σε μεγάλο βαθμό σε τόσο μεγάλα βάθη, αλλά επίσης τα μεγάλα κύματα. Και βεβαίως, κάθε λίγο και λιγάκι ακούγονται οι ήχοι από τις προπέλες των πλοίων και των υποβρυχίων, αλλά και από διάφορα υποθαλάσσια κατασκευαστικά έργα σε αρκετή απόσταση.

Η Τάφρος των Μαριανών βρίσκεται στο δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, στα ανατολικά των Μαριάνων Νήσων, και το βαθύτερο σημείο της είναι το «Challenger Deep». Μέχρι τώρα ποτέ δεν είχε καταβυθιστεί ένα υδρόφωνο σε βάθος μεγαλύτερο των 1,6 χιλιομέτρων περίπου. Χρειάσθηκαν πάνω από έξι ώρες για να φθάσει το υδρόφωνο από την επιφάνεια της θάλασσας στο βυθό της Τάφρου.

Η έρευνα θα επαναληφθεί το 2017 και τότε το υδρόφωνο θα παραμείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο βυθό, ενώ θα συνοδεύεται από μια κάμερα βαθέος ωκεανού.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της οργάνωσης προστασίας και ερευνών των ωκεανών Ocean Conservation Research, οι ωκεανοί είναι σήμερα περίπου δέκα φορές πιο θορυβώδεις από ό,τι πριν 50 χρόνια.

Θοδωρής Λαΐνας
Βήμα Science