Μία φωτογραφία έδωσε την αφορμή στον αρθρογράφο Eduardo Porter των New York Times να υπενθυμίσει στη Γερμανία σημαντικές στιγμές της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας, που δεδομένης της σκληρής στάσης που κρατά απέναντι στην ελληνική κρίση, φαίνεται να έχει ξεχάσει.
Είναι μια εικόνα που αντηχεί ακόμα και σήμερα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως απάντηση στην επιμονή της Γερμανίας, που απαιτεί από την Αθήνα να συμφωνήσει σε μια πιο επώδυνη λιτότητα, πριν καν τεθεί στο τραπέζι οποιαδήποτε πρόταση για κάθε είδους ελάφρυνσης του χρέους: Ο κύριος δανειστής που θέλει να αναγκάσει τους Έλληνες να πληρώσουν για τις σπατάλες του παρελθόντος, επωφελήθηκε όχι πριν από πολύ καιρό, από πολύ πιο επιεικείς όρους από αυτούς που είναι τώρα διατεθειμένος να προσφέρει.
Αλλά εκτός από ότι χρησιμεύει ως υπενθύμιση της γερμανικής υποκρισίας, η φωτογραφία προσφέρει ένα πιο σημαντικό μάθημα: Τέτοιου είδους προβλήματα είχαν αντιμετωπιστεί με επιτυχία στο παρελθόν. Ο 20ος αιώνας, προσφέρει ένα πλούσιο οδικό χάρτη της αποτυχίας και της επιτυχίας της πολιτικής στην προσπάθεια αντιμετώπισης των κρίσεων δημοσίου χρέους. Τα καλά νέα είναι ότι πλέον, οι οικονομολόγοι σε γενικές γραμμές κατανοούν το περίγραμμα μιας επιτυχημένης προσέγγισης. Τα κακά νέα είναι ότι οι πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ακόμα αργούν να ακολουθήσουν τις συμβουλές τους, επαναλαμβάνοντας πρώτα τις αποτυχημένες πολιτικές του παρελθόντος.
«Έχω δει το σίριαλ τόσες φορές στο παρελθόν. Είναι πολύ εύκολο να κολλήσει κάποιος στις ιδιαιτερότητες της κάθε περίστασης και να μην αντιληφθεί το επαναλαμβανόμενο μοτίβο» τονίζει ο Carmen M. Reinhart, καθηγητής στο Kennedy School of Government στο Χάρβαρντ, ο οποίος είναι ίσως ο πιο εξειδικευμένος στον κόσμο για την κρίση δημόσιου χρέους.
Ποιο είναι το επαναλαμβανόμενο, ιστορικό μοτίβο; Τα μεγάλα προβλήματα χρέους λύνονται μόνο μετά από βαθιά μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους. Όσο περισσότερος χρόνος περνάει μέχρι να γίνει αυτή η μείωση, τόσο μεγαλύτερη απομείωση θα χρειαστεί.
Κανένας δεν μπορεί να το καταλάβει αυτό καλύτερα από τους Γερμανούς. Δεν είναι μόνο ότι επωφελήθηκαν από τη συμφωνία του 1953, στην οποία θεμελιώθηκε το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα της Γερμανίας. 20 χρόνια νωρίτερα, η Γερμανία αθέτησε την υποχρέωσή της να αποπληρώσει τα χρέη της από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, περνώντας μια περίοδο υπερπληθωρισμού και οικονομικής ύφεσης που βοήθησε την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
Πρόκειται για ένα γενικό μάθημα για τη φύση του χρέους. Από τις πτωχεύσεις δεκάδων χωρών του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου στη δεκαετία του ΄30, ως το σχέδιο Brady στις αρχές του ‘90 που κατέληξε σε μία δεκαετία υψηλών χρεών και μηδαμινής ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, είναι ένα μάθημα που πρέπει να μαθαίνεται ξανά και ξανά. Και τα δύο αυτά επεισόδια, είχαν προηγηθεί από μία δεκαετία διαπραγματεύσεων και σχεδίων αναδιάταξης που επιμήκυναν την αποπληρωμή των χρεών και μείωσαν το επιτόκιο τους. Οι κρίσεις όμως έληξαν και οι οικονομίες βελτιώθηκαν μόνο μετά από την απομείωση του χρέους».
Πριν από 62 χρόνια, στις 27 Φεβρουαρίου του 1953 υπογράφηκε στο Λονδίνο από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή η συμφωνία για τη διαγραφή του γερμανικού χρέους.
