Το Facebook έχει επιτρέψει επανειλημμένως σε παγκόσμιους ηγέτες και πολιτικούς να χρησιμοποιούν την πλατφόρμα του για να εξαπατούν το κοινό ή να παρενοχλούν τους αντιπάλους τους παρά το γεγονός ότι έχει ειδοποιηθεί πως αυτό είναι παράνομο. Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο Guardian, εσωτερικά έγγραφα δείχνουν πώς το Facebook χειρίστηκε περισσότερες από 30 υποθέσεις σε 25 χώρες που αφορούν καταχρηστική πολιτικά συμπεριφορά και η οποία αναγνωρίστηκε εκ των προτέρων από το προσωπικό της εταιρείας.
Διαβάστε επίσης
Προσωπικά δεδομένα: Η μεγάλη διαρροή και η σιωπή του Facebook
Τι αποκαλύπτει η έρευνα
Η έρευνα δείχνει πώς το Facebook επέτρεψε σημαντικές καταχρήσεις της πλατφόρμας του σε φτωχές, μικρές και μη δυτικές χώρες. Συγκεκριμένα, η εταιρεία ενήργησε γρήγορα για να αντιμετωπίσει την πολιτική χειραγώγηση που πλήττει χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα και η Πολωνία, ωστόσο, κινήθηκε αργά ή καθόλου σε περιπτώσεις στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Μογγολία, το Μεξικό και μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής.
«Υπάρχει μεγάλη ζημιά που γίνεται στο Facebook και η οποία δεν αντιμετωπίζεται γιατί δεν θεωρείται ότι αποτελεί κίνδυνο για το Facebook», δήλωσε η Σόφι Ζανγκ, πρώην επιστήμονας δεδομένων στο Facebook που εργάστηκε στον οργανισμό «ακεραιότητας» της εταιρείας με στόχο την καταπολέμηση της μη αυθεντικής συμπεριφοράς.
Το Facebook δεσμεύθηκε να καταπολεμήσει την πολιτική χειραγώγηση της πλατφόρμας του μετά το ιστορικό φιάσκο των αμερικανικών εκλογών το 2016, όταν Ρώσοι πράκτορες χρησιμοποίησαν ψεύτικους λογαριασμούς για να εξαπατήσουν και να διχάσουν τους Αμερικανούς ψηφοφόρους.
Ωστόσο, η εταιρεία απέτυχε επανειλημμένως να αναλάβει εγκαίρως δράση όταν παρουσιάστηκαν στοιχεία για την αχαλίνωτη χειραγώγηση και κατάχρηση των εργαλείων της από πολιτικούς ηγέτες σε όλο τον κόσμο.
Το Facebook απέλυσε την Ζανγκ με την αιτιολογία ότι είχε κακές επιδόσεις τον Σεπτέμβριο του 2020. Την τελευταία ημέρα, δημοσίευσε ένα αποχαιρετιστήριο σημείωμα 7.800 λέξεων στο οποίο περιγράφει πώς «βρήκε πολλές απροκάλυπτες προσπάθειες ξένων κυβερνήσεων να κάνουν κατάχρηση της πλατφόρμας σε τεράστια κλίμακα για να παραπλανήσουν τους πολίτες τους» επικρίνοντας ταυτόχρονα σκληρά την εταιρεία για την αποτυχία της να αντιμετωπίσει τις καταχρήσεις. «Ξέρω ότι έχω αίμα στα χέρια μου», έγραψε.
Τώρα, η Ζανγκ ελπίζει ότι οι αποκαλύψεις της θα αναγκάσουν το Facebook να υπολογίσει τις συνέπειες στον υπόλοιπο κόσμο.
«Το Facebook δεν έχει ισχυρό κίνητρο να το αντιμετωπίσει, εκτός από τον φόβο ότι αυτό μπορεί να διαρρεύσει και να γίνει μεγάλη φασαρία, κάτι που κάνω εγώ», είπε στον Guardian.
Από την πλευρά της η Λιζ Μπουρζουά, εκπρόσωπος του Facebook, δήλωσε: «Διαφωνούμε με τα λεγόμενα της κ. Ζανγκ σε ό,τι αφορά τις προτεραιότητές μας και τις προσπάθειές μας για εξάλειψη της κατάχρησης μέσω της πλατφόρμας μας».
«Αντιμετωπίζουμε επιθετικά την κατάχρηση σε όλο τον κόσμο και εξειδικευμένες ομάδες έχουν επικεντρωθεί σε αυτό το έργο. Ως αποτέλεσμα, καταργήσαμε περισσότερα από 100 δίκτυα συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς. Περίπου τα μισά από αυτά ήταν εγχώρια δίκτυα που λειτουργούσαν σε χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Η καταπολέμηση της συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς είναι η προτεραιότητά μας. Αντιμετωπίζουμε επίσης τα προβλήματα της ανεπιθύμητης αλληλογραφίας και της ψεύτικης αφοσίωσης. Ερευνούμε κάθε ζήτημα προτού προβούμε σε ενέργειες ή προχωρήσουμε σε δημοσιεύσεις σχετικά με αυτά».
Πώς οι αλγόριθμοι στρεβλώνουν τον πολιτικό διάλογο
Με 2,8 δισεκατομμύρια χρήστες, το Facebook διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στον πολιτικό διάλογο σχεδόν σε κάθε χώρα στον κόσμο. Ωστόσο, οι αλγόριθμοι και τα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να στρεβλώσουν τον πολιτικό διάλογο.
Ένας τρόπος να γίνει αυτό είναι μέσω των ψεύτικων like, σχολίων και κοινοποιήσεων, μέσω μη αυθεντικών ή παραβιασμένων λογαριασμών του Facebook. Εκτός από τη διαμόρφωση της αντίληψης του κοινού για τη δημοτικότητα ενός πολιτικού ηγέτη, η ψεύτικη εμπλοκή μπορεί να επηρεάσει τον πολύ σημαντικό αλγόριθμο ροής ειδήσεων του Facebook. Το παιχνίδι με τον αλγόριθμο μπορεί να κάνει και τη διαφορά μεταξύ της προσέγγισης εκατομμυρίων ανθρώπων –και του να μιλάει κανείς χωρίς να βρίσκει ανταπόκριση.
Η Ζανγκ προσελήφθη από το Facebook τον Ιανουάριο του 2018 για να εργαστεί στην ομάδα που είχε ως αντικείμενο την εξάλειψη της ψεύτικης συμμετοχής. Διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα της εικονικής διάδρασης ήταν σε αναρτήσεις ατόμων και επιχειρήσεων αλλά και σε αναρτήσεις «πολιτικών στόχων», όπως τους αποκαλεί το Facebook.
Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα ήταν αυτό του προέδρου της Ονδούρας, Χουάν Ορλάντο Χερνάντες. Όπως διαπίστωσε η Ζανγκ, τον Αύγουστο του 2018, το προσωπικό του Χερνάντες συμμετείχε άμεσα στην εκστρατεία για την ενίσχυση περιεχομένου στη σελίδα του με εκατοντάδες χιλιάδες ψεύτικα «like».
Ένας από τους διαχειριστές της επίσημης σελίδας του Χερνάντες στο Facebook χειριζόταν επίσης εκατοντάδες άλλες σελίδες που είχαν δημιουργηθεί για να θυμίζουν αληθινά προφίλ χρηστών. Μέσω των σελίδων αυτών έκανε και τα ψεύτικα «like» στις αναρτήσεις του Χερνάντες.
Αυτή η μέθοδος της ψεύτικης εμπλοκής, την οποία η Ζανγκ αποκαλεί «κατάχρηση σελίδας», κατέστη δυνατή χάρη σε ένα κενό στις πολιτικές του Facebook. Η εταιρεία απαιτεί από τους λογαριασμούς χρηστών να είναι αυθεντικοί και απαγορεύει στους χρήστες να έχουν περισσότερους από έναν λογαριασμό. Ωστόσο, δεν έχει αντίστοιχους κανόνες για τις σελίδες, οι οποίες μπορούν να εκτελούν πολλές από τις ίδιες ενέργειες με τους λογαριασμούς, όπως τα «like», τα σχόλια και οι κοινοποιήσεις.
Το κενό φαίνεται πως χρησιμοποιείται από το κυβερνών κόμμα του Αζερμπαϊτζάν για να αφήσει εκατομμύρια ενοχλητικά σχόλια στις σελίδες Facebook των ανεξάρτητων ειδησεογραφικών πρακτορείων και των πολιτικών της αντιπολίτευσης στη χώρα.
Το παράδειγμα του Αζερμπαϊτζάν
Ακολουθεί μια δημοσίευση στο Facebook από τη σελίδα ειδήσεων «Azad Soz» του Αζερμπαϊτζάν.
Αφορά ακτιβιστές που καταδικάζονται σε οκτώ μήνες φυλάκιση επειδή έγραψαν επικριτικά σχόλια για πολιτικούς του Αζερμπαϊτζάν.
Περισσότερα από χίλια άτομα σχολίασαν την ανάρτηση -τα περισσότερα εκ των οποίων υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά αν το ψάξουμε λίγο περισσότερο, θα δούμε ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει.
Το πρώτο σχόλιο είναι από κάποιον που ονομάζεται Zeyneb Babayeva.
Και αν πατήσουμε πάνω στο όνομα θα διαπιστώσουμε ότι ο λογαριασμός δεν ανήκει σε ένα άτομο αλλά σε καφετέρια και μάλιστα δημιουργήθηκε μόλις δύο εβδομάδες προτού γίνει το σχόλιο. Πρόκειται για ένα «παραθυράκι» του Facebook, καθώς, σύμφωνα με την πολιτική του κάθε άτομο θα πρέπει να διαθέτει μόνο έναν λογαριασμό. Ωστόσο, ένας και μόνο χρήστης μπορεί να φτιάξει πολλές σελίδες και να παριστάνει ότι πρόκειται για άλλο πρόσωπο.
Στη συνέχεια βλέπουμε τα πρώτα 301 σχόλια στην ανάρτηση. Πόσα από αυτά όμως είναι από σελίδες που έχουν φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να παραπέμπουν σε ατομικούς λογαριασμούς;
Σχεδόν όλοι -οι 294 από τους 301- είναι σελίδες, οι μισές εκ των οποίων, δημιουργήθηκαν σε διάστημα μικρότερο του ενός μηνός από την ανάρτηση ενώ καμία από αυτές δεν «μετρούσε» πάνω από έναν χρόνο.
Αν και με αφορμή τη ρωσική ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές το 2016 το Facebook ανέθεσε σε μία ομάδα να διερευνά αντίστοιχα περιστατικά και να «κατεβάζει» σελίδες και λογαριασμούς, δεν φάνηκε να υπάρχει ο ίδιος ζήλος να εξεταστούν οι περιπτώσεις της Ονδούρας και του Αζερμπαϊτζάν αν και υπήρχαν στοιχεία κατάχρησης από την κυβέρνηση.
Οι υποθέσεις ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικές λόγω της φύσης των εμπλεκόμενων πολιτικών ηγετών. Ο Χερνάντες επανεξελέγη το 2017 έπειτα από μια εκλογική διαδικασία που θεωρήθηκε «απάτη». Οι συνεργάτες του είχαν κατηγορηθεί για διαφθορά και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τόσο ο Χερνάντες, όσο και το κυβερνών κόμμα του Αζερμπαϊτζάν δεν απάντησαν ποτέ σε ερωτήσεις.
Μάλιστα χρειάστηκε σχεδόν ένας χρόνος μέχρι το Facebook να καταργήσει το δίκτυο της Ονδούρας και 14 μήνες για να «κατεβάσει» τη σελίδα της εκστρατείας του Αζερμπαϊτζάν. Και στις δύο περιπτώσεις, το Facebook επέτρεψε στα φαινόμενα κατάχρησης να επανέλθουν. Το Facebook ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιεί εξίσου μη αυτόματες και αυτοματοποιημένες μεθόδους ανίχνευσης για την παρακολούθηση προγενέστερων σχετικών υποθέσεων και ότι συνεχώς καταργεί λογαριασμούς και σελίδες που συνδέονται με δίκτυα που έχουν πλέον καταργηθεί.
Οι μεγάλες καθυστερήσεις, όπως γράφει o Guardian, ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του συστήματος προτεραιότητας του Facebook για την προστασία του πολιτικού διαλόγου και εκλογικών διαδικασιών.
Σύμφωνα πάντως με όσα δήλωσε η Ζανγκ, είχε πληροφορηθεί ότι η εταιρεία θα έδινε προτεραιότητα σε ύποπτα δίκτυα στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη και ξένουν αντιπάλους όπως η Ρωσία και το Ιράν.
Πηγή: Guardian/Επιμέλεια-μετάφραση: Θεοδώρα Βασιλοπούλου
Facebook
Ιντερνετ,
Social Media
