Τα Χριστούγεννα πέφτουν πάντα στις 25/12 – αυτό είναι γνωστό. Ωστόσο κανείς μέχρι σήμερα δεν ξέρει ακριβώς το γιατί. Κάποιοι όμως επιμένουν πως η ημερομηνία οφείλεται στον θεό του Ηλιου και σε ρωμαϊκά έθιμα.
Καινούριο έθιμο
Σχεδόν σε όλο τον κόσμο η γέννηση του Χριστού γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου. Στην πραγματικότητα όμως η ακριβής ημέρα γέννησης δεν είναι γνωστή.
«Δεν γνωρίζουμε καν το ακριβές έτος», λένε οι ειδικοί. Αιτία της ανακριβούς παράδοσης είναι ότι ο εορτασμός των γενεθλίων είναι έθιμο σχετικά καινούριο – κάποτε η ημερομηνία γέννησης δεν είχε καμία σημασία.
Ερευνες συνιστούν τον πυρήνα ενός από τα πιο δύσκολα ερωτήματα της εκκλησιαστικής ιστορίας. Αν και οι πηγές δεν παρέχουν ικανοποιητικές πληροφορίες, υπάρχει ένα σενάριο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε εύλογα συμπεράσματα, σύμφωνα με τον ιστορικό Μάρτιν Βάλραφ από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Και για να διερευνήσει κανείς το ερώτημα, δεν χρειάζεται να φτάσει μέχρι τη γέννηση του Ιησού. «Πρόκειται για ένα προϊόν του ελληνορωμαϊκού κόσμου, το οποίο προέκυψε μεταξύ 3ου και 4ου αιώνα», αναφέρει.
Και το συμπέρασμα: Ο Χριστιανισμός επιβίωσε για μακρά περίοδο δίχως τους εορτασμούς των Χριστουγέννων.
Ο Ιησούς και ο θεός του Ηλιου
Ο θεός Ηλιος, Sol invictus ή Ηλιογάβαλος
Ενας από τους εορτασμούς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν η λατρεία του Ηλιου, η οποία μάλιστα άκμασε κατά την περίοδο του αυτοκράτορα Αυρήλιου που έμεινε στην ιστορία ως Ηλιογάβαλος.
Μάλιστα, όπως αναφέρει και ο θεολόγος Βόλφραμ Κίντσιχ από το Πανεπιστήμιο της Βόννης, για να τιμήσει τον θεό Ηλιο, ο Αυρήλιος έχτισε μεγαλοπρεπή ναό στη Ρώμη, το Ηλιογαβάλειο.
Από εκείνη την περίοδο και έπειτα συναντά κανείς νομίσματα και μετάλλια με τη μορφή της θεότητας του Ηλιου.
Ο ρόλος της Αστρονομίας
«Το ζενίθ της λατρείας του Ηλιου ήταν η μία ημέρα αφιερωμένη σε αυτόν, τον Sol invictus (μτφ.: ο Ανίκητος Ηλιος) στις 25 Δεκεμβρίου», εξηγεί ο Κίντσιχ. Πρόκειται για την ημέρα του χειμερινού ηλιοστάσιου, κατά την οποία σύμφωνα με την αντίληψη της εποχής ο Ηλιος έδιωχνε επιτέλους μακριά το σκοτάδι.
Υπεύθυνη για την αύξηση της δημοτικότητας του φωτεινού θεού ήταν μάλιστα η εξέλιξη της Αστρονομίας, σύμφωνα με τον ιστορικό. Η μελέτη των άστρων εξελίχθηκε σε αγαπημένη ενασχόληση των διανοούμενων.
Και μέσω της λατρείας του Ηλιου φαίνεται να προέκυψαν αργότερα και τα Χριστούγεννα. «Αλλωστε, το ενδιαφέρον για την Αστρονομία υπήρχε και στους κύκλους των Χριστιανών».
Την ερμήνευαν, όμως, ως είθισται, με βάση τον Χριστιανισμό όπως για παράδειγμα εν προκειμένω με τη γέννηση του Ιησού.
Τα Χριστούγεννα, όπως τα ξέρουμε σήμερα
Η γιορτή της Φάτνης του Αγίου Φραγκίσκου (Λούντβιχ Εμιλ Γκριμ, 1836/37)
Σύμφωνα με τον θεολόγο Κίντσιχ, το σύμβολο του Ηλιου έγινε ακόμη πιο δημοφιλές, ακριβώς επειδή στην παράδοσή του εισέβαλε ο Χριστιανισμός.
Και συγκεκριμένα: Ο Χριστός ήταν πλέον ο Ηλιος – το Φως. Σταδιακά οι εορτασμοί προς τιμήν του Ηλιου και της γέννησης του Χριστού ενώθηκαν και τοποθετήθηκαν στο ημερολόγιο την 25η Δεκεμβρίου.
Μάλιστα, σύμφωνα με θεωρίες που προέκυψαν αργότερα, πρόκειται για συνειδητή απόφαση ώστε να αντικατασταθεί παλαιότερο ειδωλολατρικό φεστιβάλ.
«Πρόκειται για μία άποψη, που πολλοί υποστηρίζουν μέχρι και σήμερα», λέει ο καθηγητής από τη Βόννη.
Η «εξαγωγή» των Χριστουγέννων
Η «εξαγωγή» των Χριστουγέννων από τη Ρώμη προς τον υπόλοιπο κόσμο έγινε περίπου το 380 μ.Χ.
«Ακόμη και στην Κωνσταντινούπολη, το κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθιερώθηκε εκείνη την εποχή», υποστηρίζει ο θεολόγος.
Τα Χριστούγεννα, έτσι όπως τα ξέρουμε σήμερα, εξελίχθηκαν φυσικά με την πάροδο του χρόνου: Το χριστουγεννιάτικο δέντρο έκανε την εμφάνισή του για πρώτη φορά μόλις τον 16ο αιώνα.
«Το θεωρούσαν το δέντρο του Παραδείσου», εξηγεί ο Κίντσιχ. Διαδόθηκε και καθιερώθηκε μάλιστα περίπου 300 χρόνια αργότερα – μαζί με την παράδοση των δώρων.
Πηγή: Deutche Welle
