Οι Αγριες Μέλισσες του Αντένα, καταδεικνύουν, μεταξύ άλλων, την τραγικότητα του φρικτού εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, των δεινών που προκάλεσαν τα Ες Ες στη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό, δυνάμει και της πιο δημοφιλούς σειράς της ελληνικής τηλεοράσεως, επιτυγχάνονται σιγανά βήματα προς τη διαχείριση της συγκλονιστικής μνήμης του Β΄ΠΠ.
Σε λίγες ημέρες θα αναφερθούμε σε μία ακόμη καταγεγραμμένη «Παγκόσμια Ημέρα». Η 27η Ιανουαρίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος από το ναζιστικό καθεστώς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο ψήφισμα με το οποίο, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, πήρε την απόφαση αυτή το 2005, τα κράτη – μέλη κλήθηκαν να επεξεργαστούν προγράμματα εκπαίδευσης που θα μεταδώσουν στις μελλοντικές γενιές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος ώστε να βοηθήσουν στην πρόληψη πράξεων γενοκτονίας. Αντίστοιχη ημέρα μνήμης καθιερώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων, το 2004.
Μέσα στην δυστοπική περίοδο των τελευταίων ετών, εγκλωβισμένοι ανάμεσα στη «Σκύλλα» της οικονομικής κρίσης και τη «Χάρυβδη» της υγειονομικής κρίσης, παρακολουθούμε περιστασιακά αντιπαραθέσεις -και μάλιστα στα όρια του διχασμού- γύρω από τον τρόπο με τον οποίο τα ψηφίσματα αυτά θα γίνουν πράξη μέσα από την ανάγνωση της Ιστορίας του Β’ Π.Π. και την αναγνώριση του αποτυπώματός του στην χώρα μας.
Η κύρωση, μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, μεταξύ Ελλάδος και Ο.Δ.Γερμανίας, της Συμφωνίας για το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, αναζωπύρωσε την αντιπαράθεση αυτή. Πρόκειται για ιδεολογικό και προπαγανδιστικό εργαλείο ή για μέσο βελτίωσης της αλληλοκατανόησης μεταξύ των νέων ανθρώπων από τις δύο χώρες;
Αντιπαράθεση προκάλεσε επίσης, λίγες ημέρες νωρίτερα, η παρουσίαση στο ελληνικό κοινό, μιας δίγλωσσης εκπαιδευτικής πλατφόρμας (ελληνικά-γερμανικά) σχετικά με την γερμανική κατοχή. Σε αυτήν περιλαμβάνεται υλικό που στηρίζεται σε 93 προφορικές μαρτυρίες από ανθρώπους που έζησαν την τραγικότητα της εποχής με κάποιους από αυτούς να τους θεωρούμε εμβληματικούς, όπως ο Μανώλης Γλέζος και ο Αργύρης Σφουντούρης. Πρόκειται για απόπειρα αναδιαμόρφωσης της συλλογικής ιστορικής μνήμης ή αποτελεί ένα πεδίο συγκέντρωσης δραστηριοτήτων και υλικών, πάνω στο οποίο καλούνται μαθητές και καθηγητές να εργαστούν, ώστε να αποκτήσουν μία συνεκτική και πρισματική εικόνα της περιόδου;
Αντίστοιχη διχαστική ένταση έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια οι διάφορες πρωτοβουλίες των Επιτροπών Γερμανο-ελληνικής φιλίας (οι οποίες όμως στην πραγματικότητα είναι αμιγώς γερμανικές και στην ελληνική πλευρά επιφυλάσσεται ο ρόλος του αιτούντος χρηματοδότηση!!!!) όπως η «Ελληνογερμανική Συνέλευση» και το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον». Από την πρώτη θυμόμαστε τον περίφημο εκπρόσωπό της, τον κ. Φούχτελ, ενώ από το δεύτερο δεν μάθαμε ποτέ ποιες ακριβώς πρωτοβουλίες υλοποιήθηκαν και ποιο το αποτύπωμά τους σε Γερμανία και Ελλάδα.
Είναι πλέον σαφές ότι η γερμανική πλευρά έχει, μεθοδικά και ολοκληρωμένα, σχεδιάσει μια στρατηγική, της οποίας τις τακτικές υλοποίησης εφαρμόζει όλα αυτά τα χρόνια, τακτικές που όταν χρειαστεί αναπροσαρμόζει και διορθώνει! Αντλεί από τη μελέτη και την ανάλυση όσα από τα επιστημονικά δεδομένα εξυπηρετούν την, από μακρού, χαραγμένη αυτή στρατηγική της και τα χρησιμοποιεί για την παραγωγή εργαλείων.
Εμείς όμως τί άλλο κάναμε και τι προτιθέμεθα να κάνουμε, πέρα από το να διχαζόμαστε και να επικρίνουμε τις γερμανικές πρωτοβουλίες,;
Άποψή της υπογράφουσας είναι ότι πολύς χρόνος (χρόνια) αφιερώθηκε στην ανάλυση, παραβλέποντας την ανάγκη της σύνθεσης και της παραγωγής έργου. Διαθέτουμε πλέον σπουδαιότατες μελέτες και επιστημονικό υλικό, από άξιους ερευνητές, σε όλους τους εμπλεκόμενους επιστημονικούς τομείς (Ιστορία, Νομικά, Πολιτική Επιστήμη και Οικονομικά). Δεν διαθέτουμε όμως την ομπρέλα εκείνη κάτω από την οποία θα αναπτυχθεί ο επιβαλλόμενος συντονισμός και θα επιλεγεί εκείνος ο σχεδιασμός ο οποίος θα μας οδηγήσει και εμάς, όπως ακριβώς το κάνει η Γερμανία για τους δικούς της λόγους, στην παραγωγή του απαιτούμενου έργου που οφείλουμε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Οντότητες δημοσίου δικαίου, όπως το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών αλλά και ιδιωτικού δικαίου όπως το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διεκδίκηση των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ), δυσκολεύονται μέχρι και σήμερα να μας οδηγήσουν προς την κατεύθυνση αυτή.
Βρισκόμαστε σε κρίσιμη χρονική στιγμή καθώς τα «απαράγραπτα», κατά το νόμο, εγκλήματα του Γ’ Ραϊχ υποκύπτουν στη «βιολογική παραγραφή» που μοιραία επέρχεται.
Η Ελλάδα πρωτοπόρησε με την υπόθεση του Διστόμου, δημιουργώντας νομολογία και θεωρία γύρω από το Δίκαιο των Ενόπλων Συρράξεων μοιάζει όμως αγκυλωμένη απέναντι στο τρόπο με τον οποίο θα επεξεργαστεί την τραυματική μνήμη αυτής της περιόδου
Ας βάλουμε κάποιους, απτούς και συγκεκριμένους, στόχους. Στόχους που θα υπηρετούν τον ρεαλισμό και την αποτελεσματικότητα:
-
Ακριβής και αμετάκλητη καταγραφή των απωλειών είναι ο πρωταρχικός και απαραίτητος στόχος.
-
Αναπλαισίωση του τρόπου με τον οποίο, εμείς ως Ελληνες, αντιλαμβανόμαστε το τραύµα της απώλειας και τη δύναµη της µνήµης.
-
Αποδαιμονοποίηση των κινήσεων της Γερμανίας μέσω της ξεκάθαρης τοποθέτησης απέναντι σε αυτές.
Όταν ακόμη και στο Διαφάνι συζητούν για τα δεινά της Κατοχής και θυμούνται ξεκάθαρα όσα βίωσαν γιατί στην Ελλάδα του σήμερα να μην μπορούμε να το κάνουμε;
* Χριστίνα Ι. Σταμούλη
Δικηγόρος
Διαχειρίστρια του Αρχείου Ι.Ε.Σταμούλη
