Φαίνεται ότι έχουμε παράδοση σε παράλογες μορφές φορολογίας. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να εξηγήσει τη ροπή των ελληνικών κυβερνήσεων, από καταβολής του ελληνικού κράτους, να ανακαλύπτουν τρόπους αφαίμαξης των πολιτών τους. Στην «Καθημερινή» της 6ης Αυγούστου 1936 (που ανά εβδομάδα συνόδευε το κανονικό φύλλο της εφημερίδας) αλίευσα την ακόλουθη είδηση:
«Αστοχος Φορολογία.
Πληροφορούμεθα ότι το Κράτος, παρά την γνώμην των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Αεροπορίας, επανέφερεν εν ισχύει παλαιόν νόμον φορολογίας των αεροπορικών εισιτηρίων κατά 12,5% με την προσθήκην ότι η φορολογία αυτή αγνοεί υποχρεωτικώς οιανδήποτε τυχόν χορηγηθησομένην έκπτωσιν. Το πράγμα δεν έχει νόημα όταν σκεφθή κανείς ότι το φορολογικόν έσοδον από τα αεροπορικά εισιτήρια είναι ασήμαντον δια το Κράτος, ενώ αντιθέτως τα αρκετά ακριβά ήδη αεροπορικά εισιτήρια καθίστανται ακριβώτερα δια το κοινόν. Σημειούμεν ακόμη ότι κανέν Κράτος, πλην του Τουρκικού, φορολογεί τα αεροπορικά εισιτήρια, αλλά και η εν Τουρκία επιβαλλόμενη φορολογία δεν υπερβαίνει το 2% έναντι του 12,5% που επιβάλλει η Ελλάς. Υποθέτομεν ότι ο κ. Πρωθυπουργός ως υπουργός της Αεροπορίας, θα άρη το ανόητον μέτρον το οποίον ενώ δεν εισφέρει τίποτε εις το Κράτος μειώνει την επιβατικήν κίνησιν και πλήττει την αεροπορική κίνησιν της χώρας».
Οταν διάβασα την παραπάνω είδηση χαμογέλασα για δύο λόγους: πρώτον, διαπίστωσα ότι εμείς οι Ελληνες βλέπουμε πολύ μακριά. Πολύ πριν από το 1936 (όπως φαίνεται από την είδηση, ο φόρος υπήρχε στο παρελθόν και καταργήθηκε) προβλέπαμε τη μεγάλη άνοδο των αεροπορικών ταξιδιών και φροντίσαμε από τότε να τα φορολογούμε, ενώ όλες οι άλλες χώρες (πλην Τουρκίας) κοιμούνταν τον ύπνο του δικαίου! Δεύτερον, θυμήθηκα μια σύγχρονη παρόμοια περίπτωση. Το 2015 με την Πρώτη Φορά Αριστερά στην κυβέρνηση και το μίσος για τους «έχοντες και κατέχοντες», ο τότε αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Τρύφων Αλεξιάδης, είχε τη φαεινή ιδέα να φορολογήσει τα ακίνητα που είχαν οι Ελληνες στο εξωτερικό. Τότε λοιπόν σε τούτη τη στήλη έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «ΕΝΦΙΑ Εξωτερικού – το ισοδύναμο ανέκδοτο» (18/10/2015), όπου με στοιχεία τεκμηρίωνα ότι ο ΕΝΦΙΑ για τους πλούσιους Ελληνες που έχουν σπίτια στο Λονδίνο θα ήταν περίπου 1,5 εκατομμύριο ευρώ! Δηλαδή, πολύς καβγάς για το τίποτε.
Αυτά για εισαγωγή.
Στα «ΝΕΑ» της 16-17 Ιουνίου 2022 δημοσιεύθηκε μια συνέντευξη του Εντι Γουίλσον, διευθύνοντος συμβούλου της αεροπορικής εταιρείας χαμηλού κόστους Ryanair, στον δημοσιογράφο Γιώργο Μανέττα, με τον εντυπωσιακό τίτλο «Μειώστε φόρους να σας φέρουμε περισσότερους επιβάτες», από όπου αντιγράφω ένα απόσπασμα: «[…] Σύμφωνα με τον ίδιο, εάν εξαλειφθεί ένας συγκεκριμένος φόρος (local development tax) που επιβάλλουν σήμερα τα αεροδρόμια στις αεροπορικές, τότε υπόσχεται να διπλασιάσει στα 10 εκατ. τους επιβάτες που μεταφέρει η εταιρεία του στη χώρα μας σε διάστημα τριών ετών. Φέρνει μάλιστα σαν παράδειγμα την Ιρλανδία, η οποία σε μια προσπάθεια να τονώσει την κίνηση μετά την πανδημία αποφάσισε να επιστρέψει φόρους στις αεροπορικές ως κίνητρο για να ενισχύσουν το πτητικό τους έργο. Ενα πείραμα που, όπως λέει, είχε θεαματικά αποτελέσματα. […]». Πάει όμως ένα βήμα παραπάνω και τονίζει: «Ο μόνος κερδισμένος από τη δραματική μείωση των χρεώσεων κατά τους χειμερινούς μήνες θα είναι ο πληθυσμός της χώρας και τα κρατικά ταμεία, που θα γεμίσουν με επιπλέον φόρους».
Ομολογώ ότι δεν είμαι σε θέση να κρίνω τα λεγόμενα του Εντι Γουίλσον και ακριβώς για τον λόγο αυτό τα αφήνω στη δική σας κρίση. Απλά, με αφορμή αυτή τη διαπίστωση θέλω να σχολιάσω το θέμα της φορολογίας στην Ελλάδα. Εντελώς διαισθητικά πιστεύω ότι είμαστε η χώρα με το πλέον πολύπλοκο σύστημα φορολογίας. Πάρτε για παράδειγμα τη φορολογική μας δήλωση που κάνουμε ως φυσικά πρόσωπα. Περιλαμβάνει 174 (ολογράφως εκατόν εβδομήντα τέσσερα) «κουτάκια» για τον υπόχρεο και άλλα τόσα για τη σύζυγο / σύντροφο! Φυσικά όλα τα κουτάκια δεν αφορούν όλους τους φορολογουμένους, αλλά το πλήθος είναι ενδεικτικό της περιπτωσιολογίας που μαστίζει τη χώρα μας. Το έχω αναδείξει πολλές φορές. Είμαστε η χώρα της περιπτωσιολογίας τόσο στους φόρους όσο και στις συντάξεις, με αποτέλεσμα να χάνουμε πάρα πολλά χρήματα από τη γραφειοκρατία που δημιουργεί η πολυπλοκότητα.
Δεν πρόκειται να σταματήσω να αναδεικνύω την ανοησία της περιπτωσιολογίας. Οση πρόοδο και να κάνουμε στην ψηφιοποίηση του κράτους, όσες καλές προσπάθειες κάνει ο Πιερρακάκης και η ομάδα του, η πολυπλοκότητα θα είναι πάντοτε ανασταλτικός παράγων γιατί είναι ο καρκίνος της πληροφορικής. Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Οσες περισσότερες εξαιρέσεις και περιπτώσεις δημιουργούμε τόσο περισσότερες θα ανακαλύπτουμε. Αντίθετα, μια ενιαία απόφαση μπορεί να αδικεί κάποιους, αλλά ωφελεί το σύνολο. Δεν είναι δυνατόν σε ένα σύγχρονο κράτος να επιδιώκουμε την απόλυτη ικανοποίηση όλων των περιπτώσεων. Απλά δεν γίνεται και όσο νωρίτερα το καταλάβουμε, τόσο το καλύτερο.
Ελάτε να δούμε ένα άλλο παράδειγμα.
Στη «Ναυτεμπορική» της 23ης Νοεμβρίου 2020, ένα ρεπορτάζ του Γιώργου Παλαιτσάκη, αναφέρει: «Σε 898 ανέρχονται συνολικά οι διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας που προβλέπουν φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις – εκπτώσεις φόρων. Η απώλεια εσόδων που προκαλούν στον κρατικό προϋπολογισμό μόνο μερικές δεκάδες από τις διατάξεις αυτές φθάνει στο ποσό-μαμούθ των 9,592 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, ένα μεγάλο μέρος είναι απώλεια εσόδων που προκύπτει από απαλλαγές και μειώσεις φόρων που θεσπίστηκαν προς όφελος ολιγάριθμων εταιρειών με μεγάλης αξίας ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο οι διατάξεις φορολογικών απαλλαγών οι οποίες θεσπίστηκαν προς όφελος 7.570 αλλοδαπών και άλλων εταιρειών με πολυτελή ακίνητα στην Ελλάδα προκαλούν ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων άνω των 3,6 δισ. ευρώ. […]» Προβληματίστηκε ποτέ κανένας πολιτικός, αν αυτές οι 7.570 αλλοδαπές εταιρείες συνεισφέρουν, έστω και κλάσμα του ποσού που ωφελούνται, ενώ το όφελος θα έπρεπε να είναι πολλαπλάσιο.
Πόσο απλούστερη θα ήταν η ζωή μας αν εγκαταλείπαμε την πολυπλοκότητα και την περιπτωσιολογία. Αν, για παράδειγμα, είχαμε έναν ενιαίο φορολογικό συντελεστή για όλα τα εισοδήματα, όπως έχουν πολλές χώρες. Είμαι απολύτως βέβαιος ότι ένα απλούστερο και διαφανέστερο φορολογικό σύστημα θα απέδιδε πολύ περισσότερα στο κράτος. Η εξοντωτική φορολογία ποτέ δεν απέδωσε. Στη Βρετανία, την περίοδο των σοσιαλιστών Εργατικών (πριν από τη Thatcher) ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής έφτασε πάνω από 90%, οπότε όλοι οι πλούσιοι εγκατέλειψαν τη χώρα. Ακόμη και ο εμβληματικός Richard Burton έγινε κάτοικος της Ελβετίας.
Ας απλοποιήσουμε τη συζήτηση.
Αν ο φορολογικός συντελεστής είναι 0%, το κράτος δεν εισπράττει απολύτως τίποτα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει αν ο φορολογικός συντελεστής είναι 100%, γιατί κανένας δεν θα θέλει να εισπράττει χρήματα, αφού θα του τα παίρνει όλα η εφορία. Αυτή ήταν η αρχή πάνω στην οποία ο Dr Arthur B. Lafer διατύπωσε τη θεωρία του και εισήγαγε τη δεκαετία του ’80, την περίφημη καμπύλη Lafer. Οπως λέει και στην πρόσφατη συνέντευξή του στην «ΚΤΚ» (3/7/2022): «Ο καλύτερος τρόπος να ισοσκελίσεις τον προϋπολογισμό είναι να έχεις ένα χαμηλό σταθερό φόρο ευρείας βάσης και να αφήσεις την ανάπτυξη να “τρέξει”».
Αφού ξεκινήσαμε χαλαρά, λέω να τελειώσουμε χαλαρά, γιατί η φορολογία δημιουργεί πάντοτε αρνητικά vibes. Ο Μέγας Πέτρος στις 9 Απριλίου του 1714 περιόρισε την οικοδομή πέτρινων κτιρίων σε όλη τη Ρωσία και επέτρεπε μόνο την ανέγερσή τους στην Αγία Πετρούπολη. Επιπλέον επέβαλε και έναν «φόρο πέτρας». Βάσει αυτού του φόρου, όποιος επισκέπτης έφτανε στην Αγία Πετρούπολη, έπρεπε να κουβαλά και μερικές πέτρες για το κτίσιμο. Αν δεν είχε πέτρες, του επιβαλλόταν ο φόρος της πέτρας!
Δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτόν τον φόρο ο Μέγας Πέτρος. Προκειμένου να εξευρωπαΐσει τη Ρωσία, επέβαλε και φόρο στα… γένια. Οποιος είχε γένια είχε δύο επιλογές: ή να τα ξυρίσει, ή να πληρώνει φόρο για τη διατήρηση της γενειάδας! Βλέπετε, στην επιβολή φόρων δεν υπάρχει περιορισμός στη φαντασία.
Αλλά και στην πλούσια Χίο, τον 16ο αιώνα η Οθωμανική Αρχή επέβαλε φόρο σε όλες τις νέες χήρες που δεν ξαναπαντρεύονταν ώστε να τεκνοποιούν. Οι ντόπιοι τον αποκαλούσαν πολύ παραστατικά «αργομουνιάτικο»!
Kαλύτερα να σταματήσω εδώ, γιατί δεν αποκλείεται να πάρουν ιδέες οι δικοί μας φορομπήχτες και μετά θα τρέχουμε όλοι να γλιτώσουμε.
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
