Συμβούλιο της Ευρώπης: Σε οριακό σημείο οι φυλακές στην Ελλάδα

Έντονα επικριτική για την κατάσταση στις ελληνικές φυλακές -υπερβολική αστυνομική βία, άσχημες συνθήκες, συνωστισμός, ελλιπής υγειονομική περίθαλψη, βία ανάμεσα στους κρατουμένους και απαράδεκτες φυλακές ανηλίκων- είναι η νέα έκθεση της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Μέλη της επιτροπής επισκέφθηκαν αστυνομικά τμήματα και φυλακές σε όλη την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2015 και συνέταξαν την έκθεση.

Διαπίστωσαν πόσο εκτεταμένο και βαθιά ριζωμένο είναι το πρόβλημα της κακομεταχείρισης από αστυνομικούς στην Ελλάδα, ιδίως από τους άντρες της Ομάδας Δέλτα (την οποία κατήργησε ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας τον Οκτώβριο, ωστόσο υπάρχουν σκέψεις για επανεργοποίησή της). Η έκθεση καλεί τις ελληνικές αρχές να παραδεχθούν το πρόβλημα και να καταρτίσουν στρατηγική για να το αντιμετωπίσουν.

Ειδικότερα για τις φυλακές, τονίζει τον υπερπληθυσμό και τη χρόνια έλλειψη προσωπικού. Διαπιστώνει ότι το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα βρίσκεται σε «οριακό σημείο» και ότι οι φυλακές στην Ελλάδα λειτουργούν πλέον σαν «αποθήκες ανθρώπων».

Αστυνομικά τμήματα

Τα μέλη της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων που επισκέφθηκαν την Ελλάδα δέχθηκαν πλήθος «αξιόπιστων καταγγελιών για υπερβολική χρήση βίας από αστυνομικούς κατά την προσαγωγή αλλά και ύστερα από αυτήν, μερικές εκ των οποίων υποστηρίζονται από ιατρικές γνωματεύσεις και άλλα στοιχεία».

Διαπίστωσαν, επίσης, ότι «η κακομεταχείριση από αστυνομικούς στα Τμήματα Ασφαλείας, ιδιαιτέρως εις βάρος αλλοδαπών -μεταξύ άλλων και για την απόσπαση ομολογίας- συνεχίζει να αποτελεί συνήθη πρακτική, κυρίως στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα και στο Αστυνομικό Τμήμα Πλατείας Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη».

Η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων συνιστά την «παρακολούθηση των συνεντεύξεων της αστυνομίας μέσω καταγραφής ήχου ή/και εικόνας, την προώθηση κατάλληλων διαδικασιών διερεύνησης από την αστυνομία και την εμπέδωση νέας νοοτροπίας στους κόλπους της Ελληνικής Αστυνομίας σύμφωνα με την οποία η κακομεταχείριση συνιστά αντιεπαγγελματική συμπεριφορά».

Σχεδόν κανένας από τους κρατούμενους που συνάντησαν στην Ελλάδα τα μέλη της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων δεν είχε υποβάλει καταγγελία για την κακομεταχείρισή του από αστυνομικούς λόγω του φόβου αντιποίνων ή βαρύτερης ποινής. Άλλωστε οι διερευνήσεις τέτοιων καταγγελιών «συχνά δεν πληρούν τις βασικές απαιτήσεις όπως ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

Αν και ο τερματισμός της κράτησης παράτυπων μεταναστών στα αστυνομικά τμήματα βελτίωσε την κατάσταση, οι συνθήκες κράτησης ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις κακές λόγω της εμφανούς απουσίας συνθηκών υγιεινής και της ελλιπούς συντήρησης.

Φυλακές

Ο υπερπληθυσμός και η έλλειψη προσωπικού εντείνουν τα υπόλοιπα πολύ σοβαρά προβλήματα που πλήττουν τις ελληνικές φυλακές, κυρίως την ανεπαρκή ιατρική περίθαλψη. Τα μέλη της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων διαπίστωσαν ότι «υφίστανται σοβαρότατα ζητήματα που αφορούν το δικαίωμα στη ζωή βάσει του Άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης γα τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, δεδομένου ότι αδύναμοι κρατούμενοι δεν τυγχάνουν καμιάς προσοχής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αφήνονται απλώς να πεθάνουν».

Παρά το γεγονός ότι έχει επιτευχθεί «αισθητή μείωση του πλήθους των κρατουμένων», χρειάζονται επιπλέον προσπάθειες για να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις αντί του εγκλεισμού στις φυλακές.

Στις ελληνικές φυλακές δεν διαπιστώθηκε πρόβλημα κακομεταχείρισης των κρατουμένων από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, αλλά μεγάλο πρόβλημα βίας και εκφοβισμού μεταξύ των κρατουμένων. «Το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο στη Φυλακή Ανδρών Κορυδαλλού όπου πτέρυγες που φιλοξενούν 350 έως 400 κρατουμένους εποπτεύονται από έναν ή δύο μόνο φύλακες – κατάσταση που θα μπορούσε να παρομοιασθεί με καζάνι που σιγοβράζει και το οποίο εκρήγνυται βίαια κάθε λίγους μήνες. Έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου για τις ελληνικές αρχές, να αναγνωρίσουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και να δράσουν δυναμικά».

«Οι συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές που επισκεφθήκαμε ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις κάκιστες και οι διατάξεις του Σωφρονιστικού Κώδικα του 1999 όσον αφορά τα πρότυπα για τους χώρους διαβίωσης και την εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος σε κάθε κρατούμενο απλούστατα δεν εφαρμόζονται. Σε μερικές περιπτώσεις, και κυρίως στο Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού και στη Φυλακή Ναυπλίου, οι συνθήκες που επικρατούν άνετα θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση» αναφέρει η έκθεση.

Η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία της διότι δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στις φυλακές. «Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του 2015, η κατάσταση στο Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού ήταν τόσο ακραία, κυρίως ο υπερπληθυσμός, οι κάκιστες συνθήκες υγιεινής και η υποστελέχωση, που η εγκατάσταση θα μπορούσε να παρομοιασθεί με αποθήκη για άρρωστους κρατουμένους που εν συνεχεία αφήνονται στην τύχη τους χωρίς να τους παρέχεται η απαραίτητη φροντίδα».

Τόνια Μποζανίνου