Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ) δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να μετασχηματίζονται χωρίς να προκύπτει φορολογική επιβάρυνση κατά τη διαδικασία αυτή. Τέτοιες περιπτώσεις μετασχηματισμών είναι κυρίως η εισφορά ενεργητικού έναντι τίτλων, η ανταλλαγή τίτλων, οι συγχωνεύσεις, οι κοινές διασπάσεις και οι μερικές διασπάσεις.
Ωστόσο, ο ΚΦΕ περιέχει και έναν ειδικό αντικαταχρηστικό κανόνα για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός εταιρικού μετασχηματισμού. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι τα φορολογικά ευεργετήματα που παρέχει ο ίδιος νόμος αίρονται, ολικώς ή μερικώς, όταν ο μετασχηματισμός έχει ως κύριο στόχο ή ως έναν από τους κύριους στόχους τη φοροδιαφυγή ή τη φοροαποφυγή. Το γεγονός ότι η πράξη δεν πραγματοποιείται για οικονομικά θεμιτούς λόγους, όπως είναι η αναδιάρθρωση ή η ορθολογικότερη οργάνωση των δραστηριοτήτων των εταιρειών που ενέχονται στον μετασχηματισμό, μπορεί να αποτελέσει τεκμήριο ότι κύριος ή ένας από τους κύριους στόχους της πράξης αυτής είναι η φοροδιαφυγή ή η φοροαποφυγή. Το βάρος της απόδειξης το έχει κατ’ αρχήν η φορολογική αρχή.
Η εγκύκλιος Ε. 2167/2019 έδωσε αρκετές διευκρινίσεις για το θέμα, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων τα εξής:
Η φορολογική διοίκηση, προκειμένου να εξακριβώσει τον σκοπό της σχεδιαζόμενης πράξης, θα πρέπει να προβαίνει στη συνολική εξέταση της εκάστοτε περίπτωσης, να μην εφαρμόζει γενικά και προκαθορισμένα κριτήρια, αλλά να συνεκτιμά τους λόγους πραγματοποίησης της εταιρικής αναδιάρθρωσης (φορολογικούς και μη) λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Τα κίνητρα της σχεδιαζόμενης πράξης έχουν καθοριστική σημασία. Προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο ειδικός αντικαταχρηστικός κανόνας, δεν αρκεί μεταξύ των στόχων της εταιρικής αναδιάρθρωσης να περιλαμβάνεται η χρησιμοποίηση των φορολογικών ευεργετημάτων, αλλά θα πρέπει να είναι ο κύριος ή ένας από τους κύριους στόχους για τη διενέργεια της υπόψη πράξης.
Οι περιπτώσεις κατά τις οποίες τεκμαίρεται ότι ο κύριος ή ένας από τους κύριους στόχους της αναδιάρθρωσης είναι η φοροδιαφυγή ή η φοροαποφυγή, είναι όταν οι λόγοι διενέργειας της εν λόγω πράξης δεν είναι οικονομικά θεμιτοί. Οικονομικά θεμιτοί λόγοι είναι ενδεικτικά η ορθολογικότερη οργάνωση των δραστηριοτήτων των εμπλεκόμενων εταιρειών, η οποία είναι επωφελής για τη δομή της παραγωγής, τη μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη στρατηγική αναδιάρθρωσης και επέκτασης των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Η έννοια των οικονομικά θεμιτών λόγων είναι ευρύτερη από την επιδίωξη αμιγώς φορολογικών πλεονεκτημάτων. Μια πράξη αναδιάρθρωσης, η οποία επιδιώκει περισσότερους σκοπούς, μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι και σκοποί φορολογικής φύσεως, πραγματοποιείται για οικονομικά θεμιτούς λόγους, υπό τον όρο ότι η επιδίωξη φορολογικού οφέλους δεν είναι ο κύριος σκοπός που επιδιώκεται με τη σχετική πράξη.
Τέλος, επισημαίνεται ότι οι αντικαταχρηστικοί κανόνες δεν πρέπει να τυγχάνουν γενικευμένης εφαρμογής, αλλά να εφαρμόζονται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις τεχνητών σχημάτων φοροαποφυγής.
* H κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
