του Γιώργου Κοσμόπουλου*
Βρισκόμαστε εν μέσω της μεγαλύτερης προσφυγικής κρίσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η δραματική κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα. Είναι το αποτέλεσμα ενός δυσλειτουργικού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και μιας σειράς παραλείψεων και παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πλευρά των κρατών.
Περίπου το 90% των ανθρώπων που καταφθάνουν στην Ελλάδα σήμερα προέρχεται από εμπόλεμες ζώνες, όπως την Συρία, και αν και το μεγάλο μερίδιο της υποδοχής έχει πέσει έως τώρα στις γειτονικές της χώρες, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται η ροή προς την Ευρώπη θα αυξάνεται. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των προσφύγων, οι χώρες του ευρωπαϊκού βορρά αποτελούν τη «Γη της επαγγελίας».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τερματισμός των ενόπλων συρράξεων και άλλων σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες προέλευσης είναι η μακροπρόθεσμη λύση. Μέχρι να το επιτύχουμε αυτό δεν μπορούμε να μένουμε απαθείς και πολύ περισσότερο να διαπράττουμε περαιτέρω παραβιάσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τίποτα, μα τίποτα, δεν μπορεί να δικαιολογήσει π.χ. τις πλαστικές σφαίρες και τις χειροβομβίδες κρότου- λάμψης εναντίων των προσφύγων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν παιδιά και έγκυες γυναίκες, από την αστυνομία της ΠΓΔ της Μακεδονίας αλλά ούτε και τις καταγγελλόμενες παράνομες και επικίνδυνες απωθήσεις από τα ελληνικά σύνορα πίσω στη Τουρκία.
Η «Ευρώπη- φρούριο»- η υπερβολική έμφαση στην ασφάλεια των συνόρων και την αποτροπή εισόδου των μεταναστών και προσφύγων- οδηγεί αποδεδειγμένα σε περισσότερες χαμένες ζωές στη Μεσόγειο, καθώς εκείνοι αναγκάζονται να ακολουθήσουν ολοένα και πιο επικίνδυνες διαδρομές. Επιπλέον, δεν βοηθά σε τίποτα, αφού η ανάγκη τους σπρώχνει προς διαφορετικό σύνορο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό το βάρος των χιλιάδων πνιγμών, έκανε βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση: Περισσότερα πλοία να περιπολούν στη σωστή περιοχή, στην πράξη σημαίνει λιγότερες χαμένες ζωές.
Απομένουν πολλά ακόμη να γίνουν, όμως. Συμφωνούμε όλοι στην ανάγκη να καταπολεμηθούν τα δίκτυα των διακινητών, πρέπει όμως επίσης να κατανοήσουμε ότι αυτό που οδηγεί τους πρόσφυγες στους διακινητές είναι η έλλειψη εναλλακτικών λύσεων. Πρέπει λοιπόν να μεριμνήσουμε για περισσότερες ασφαλείς και νόμιμες διόδους, ώστε οι πρόσφυγες να φτάνουν στις χώρες υποδοχής συντεταγμένα, με ασφάλεια και υπό αξιοπρεπείς συνθήκες και να έχουν πρόσβαση στα δικαιώματά τους. Έτσι όχι μόνο δεν θα κινδυνεύουν αλλά και αντί για τους διακινητές θα ξοδεύουν τα χρήματα που τους απομένουν στις χώρες υποδοχής για να ξαναχτίσουν τις ζωές τους.
Το ζήτημα είναι ευρωπαϊκό λοιπόν και απαιτεί συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση. Για την Ελλάδα και λαμβάνοντας υπόψη και τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας, απαιτούνται ευρύτερες δυνατότητες επανεγκατάστασης και μετακίνησης και επαρκής ευρωπαϊκοί πόροι- οικονομικοί αλλά και τεχνικοί- ώστε να αποσυμφορηθεί ένα σύστημα που έχει φτάσει πλέον σε σημείο κατάρρευσης λόγω του αριθμού των αφίξεων. Κάτι τέτοιο όμως δε σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει υποχρέωση να παρέχει αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής και άσυλο σε όποια/ον το δικαιούται, ούτε δικαιολογείται η έλλειψη συντονισμού και προετοιμασίας.
Σε μια δύσκολη συγκυρία, η αλληλεγγύη που δείχνει σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας είναι εντυπωσιακή. Προτάσσοντας αυτήν ακριβώς την αλληλεγγύη- και όχι όπλα και τείχη- μπορούμε να κάνουμε κάτι που σαν ελληνική και ευρωπαϊκή κοινωνία θα μας κάνει υπερήφανους για πολλά χρόνια.
*Ο Γιώργος Κοσμόπουλος είναι ο διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. Επί σειρά ετών, υπήρξε ερευνητής της οργάνωσης.
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ- ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του πρακτορείου.
