Οι μαύροι υποψήφιοι που έγραψαν ιστορία στα Όσκαρ

Το 1939 η Χάτι ΜακΝτάνιελ έγινε η πρώτη Αφροαμερικανή ηθοποιός που κέρδισε Όσκαρ (Β’ Γυναικείου Ρόλου) για την ερμηνεία της στο «Όσα Παίρνει ο Άνεμος». Ήταν μία γλυκόπικρη νίκη, καθώς ο ευχαριστήριος λόγος της δεν είχε γραφτεί από την ίδια και επειδή εκείνη και οι καλεσμένοι τους αναγκάστηκαν να καθίσουν σε ξεχωριστό σημείο του κτιρίου όπου πραγματοποιείτο η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ.

Εν μέσω της συζήτησης που έχει προκύψει για τα «λευκά Όσκαρ» -και τις απειλές για μποϊκοτάζ της τελετής απονομής-, το in.gr ρίχνει μια ματιά σε μία ιστορία… απουσίας μαύρων υποψηφίων από τα γνωστά κινηματογραφικά βραβεία.

Στην ιστορία των Όσκαρ μόλις 14 μαύροι ηθοποιοί έχουν κερδίσει το πολυπόθητο χρυσό αγαλματάκι (οι δέκα από τους οποίους από το 2001 μέχρι σήμερα).

Ειδικά στα πρώτα χρόνια της τελετής απονομής (τα Όσκαρ ξεκίνησαν με ένα δείπνο μετά βραβεύσεων το 1927) οι υποψηφιότητες μαύρων ηθοποιών ήταν από μηδενικές έως ελάχιστες.

Χρειάστηκε να περάσει μία δεκαετία από τη βράβευση της Χάτι ΜακΝτάνιελ για να είναι υποψήφια μία άλλη μαύρη ηθοποιός -επίσης για βραβείο Β’ Ρόλου-, η Έθελ Γουότερς το 1949 για το Pinky. Η πρώτη Αφροαμερικανή που προτάθηκε για Όσκαρ Α’ Γυναικείου ρόλου ήταν η Ντόροθι Ντάντριτζ για το Carmen Jones.

Ο πρώτος άνδρας μαύρος ηθοποιός που προτάθηκε για Όσκαρ ήταν ο Σίντνεϊ Πουατιέ το 1958. Ο Πουατιέ κέρδισε τελικά το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου το 1963 για το «Κάτω από το Βλέμμα του Θεού».

Ωστόσο, η πρώτη γυναίκα Αφροαμερικανή ηθοποιός που κέρδισε Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου ήταν η Χάλι Μπέρι πολλά χρόνια αργότερα (και συγκεκριμένα το 2002 για τον «Χορό των Τεράτων»). Η χρονιά είχε χαρακτηριστεί ως «χρονιά των μαύρων Όσκαρ» με τα βραβεία ερμηνείας να πηγαίνουν σε Μπέρι και Ντένζελ Ουάσινγκτον (για το «Ημέρα Εκπαίδευσης»), ενώ με βραβείο συνολικής προσφοράς τιμήθηκε ο Σίντνεϊ Πουατιέ.

Στην ιστορία των Όσκαρ, Αφροαμερικανοί ηθοποιοί έχουν υπάρξει σποραδικά υποψήφιοι για χρυσό αγαλματάκι, συνήθως σε ρόλους εγκληματιών, κακοποιημένων γυναικών, υπηρετών ή υπηρετριών, αλλά και προέδρων, μουσικών και διασημοτήτων.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 -και ενώ ακούγονταν οι πρώτες επικρίσεις κατά της Ακαδημίας για έλλειψη μαύρων υποψηφίων- την αφροαμερικανική κοινότητα απασχολεί μία ταινία γυρισμένη από έναν λευκό: Το Color Purple του Στίβεν Σπίλμπεργκ κατηγορείται για την έλλειψη θετικών προτύπων, καθώς οι Αφροαμερικανοί άνδρες της ταινίας δεν επιδείκνυαν θετικά χαρακτηριστικά.

Στη δεκαετία του 1990 αρχίζουν να αυξάνονται οι Αφροαμερικανοί ηθοποιοί που προτείνονται για Όσκαρ: η Γούπι Γκόλντμπεργκ κερδίζει Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για τον ρόλο της στον «Αόρατο Εραστή», ενώ από το 1988 έως σήμερα ο Ντένζελ Ουάσινγκτον υπήρξε έξι φορές υποψήφιος, κερδίζοντας δύο για τον ρόλο του στο «Glory» και στην «Ημέρα Εκπαίδευσης».

Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα στην κατηγορία της Σκηνοθεσίας. Μόλις τρεις μαύροι σκηνοθέτες υπήρξαν υποψήφιοι για Όσκαρ Σκηνοθεσίας (ο Τζον Σίνγκλετον το 1992 για το «Boyz n the Hood»), ο Λι Ντάνιελς για το «Precious» το 2010 και ο Βρετανός Στιβ ΜακΚουίν για το «12 Χρόνια Σκλάβος» του 2013. Ο ΜακΚουίν ήταν και ο πρώτος μαύρος σκηνοθέτης που κέρδισε χρυσό αγαλματίδιο.

Ο Τζέιμι Φοξ γίνεται το 2004 ο πρώτος αφροαμερικανός ηθοποιός που είναι υποψήφιος για δύο Όσκαρ την ίδια χρονιά.

Σημαντική ημερομηνία στην ιστορία της Ακαδημίας είναι και ο Ιούλιος του 2013. Τότε η Σέριλ Μπουν Άιζακς γίνεται η πρώτη Αφροαμερικανή πρόεδρος της Ακαδημίας (και μόλις η τρίτη γυναίκα στην ιστορία της).

Το πρόβλημα είναι φυσικά μεγαλύτερο και έχει σχέση με τον τρόπο που η ίδια η κινηματογραφική βιομηχανία αντιμετωπίζει τους μαύρους ηθοποιούς. Αξίζει να θυμηθούμε ότι εν μέσω φημών ότι ο Ίντρις Έλμπα θα μπορούσε να είναι ο επόμενος Τζέιμς Μποντ, ο συγγραφέας Άντονι Χόροβιτς έσπευσε να χαρακτηρίσει τον ηθοποιό «πολύ σκληρό», προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.

Αποτελεί κοινή πεποίθηση πλέον ότι για να αλλάξουν τα Όσκαρ θα πρέπει πρώτα να αλλάξει η κινηματογραφική βιομηχανία εκ των έσω.

Αγγελική Στελλάκη