Από παντού βάλλεται πλέον το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς τόσο από συμβατικής όσο και από διπλωματικής άποψης ο πυρηνικός εξοπλισμός της Ισλαμικής Δημοκρατίας δέχεται σειρά επιθέσεων την τελευταία δεκαετία.
Τη Δευτέρα τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι αρχές τις χώρας έχουν ταυτοποιήσει τον φυσικό αυτουργό του σαμποτάζ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ, επικαλούμενα πηγές από τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας. Η Τεχεράνη επιμένει ότι πίσω από τη διακοπή παροχής ρεύματος βρίσκεται το Ισραήλ.
Η επίθεση στη Νατάνζ την Κυριακή φαίνεται αν είναι μόλις η πλέον πρόσφατη από τα σαμποτάζ στις ιρανικές εγκαταστάσεις και σημειώθηκε τη στιγμή που οι ξένες δυνάμεις προσπαθούν να επαναφέρουν το Τεχεράνη μαζί με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της συμφωνίας της Τεχεράνης. Σε ανάλυσή του το Αssociated Press επισημαίνει ότι αυτό το σαμποτάζ απειλεί να τορπιλίσει τις διαπραγματεύσεις και να οξύνει περαιτέρω την περιφερειακή ένταση στη Μέση Ανατολή.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, που μάλιστα ξεκίνησε το 1967 με τη βοήθεια των ΗΠΑ, επεκτάθηκε στη δεκαετία του 1990 με τη μυστική αγορά εξοπλισμού από τον κορυφαίο πυρηνικό επιστήμονα του Πακιστάν, Αμπντούλ Καντίρ Χαν, πατέρα του πυρηνικού οπλικού προγράμματος του Πακιστάν και αρωγό των ατιμικών εξοπλισμών της Βόρειας Κορέας.
Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα έχει ειρηνικούς σκοπούς, αλλά η Παγκόσμια Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) κατέγραψε έως το 2003 ένα δομημένο πρόγραμμα με ανάπτυξη πυρηνικών εκρηκτικών. Με την άποψη αυτή ταυτίστηκαν τόσο ο ΟΗΕ και η Ουάσιγκτον όσο και το Ισραήλ.
Η Νατάνζ, στην επαρχία του Ισπαχάν στο κεντρικό Ιράν, φιλοξενεί τις κύριες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η χώρα διαθέτει εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας στη Μπουσέρ, που εγκαινίασε το 2011, έχοντας και τη βοήθεια της Ρωσίας. Πυρηνικές εγκαταστάσεις υπάρχουν ακόμη στο Αράκ, στο Φόρντο αλλά και στν Τεχεράνη (για ερευνητικούς σκοπούς).
Διαβάστε ακόμη:
Καταδίκη από Τεχεράνη της επίθεσης ως τρομοκρατία
Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης: Η Μοσάντ πίσω από την επίθεση
Το 2015 το Ιράν υπέγραψε την πυρηνική συμφωνία της Τεχεράνης με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία και την Κίνα. Βάσει της συμφωνία αυτής η Τεχεράνη δέχεται τη δραματική περικοπή της δραστηριότητας εμπλουτισμού ουρανίου υπό τον έλεγχο των παρατηρητών της ΙΑΕΑ, έναντι της άρσης των οικονομικών κυρώσεων. Έτσι το Ιράν, που διαθέτει χαμηλό απόθεμα υποεμπλουτισμένου ουρανίου, δεν έχει αρκετή πρώτη ύλη για την παραγωγή πυρηνικής βόμβας.
Όμως το 2018 ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε μονομερώς τις ΗΠΑ απο τη συμφωνία, εν μέρει λόγω της μη συμπερίληψης σε αυτήν του προγράμματος βαλιστικών πυραύλων της Τεχεράνης, αλλά και λόγω της υποστήριξης του ιρανικού καθεστώτος σε φίλα προσκείμενες ένοπλες ομάδες στη Μέση Ανατολή (σε Συρία, Λίβανο κλπ.).
Η συνέπεια της αμερικανικής απόσυρσης ήταν το Ιράν να άρει όλους τους περιορισμούς στο πυρηνικό της πρόγραμμα που προέβλεπε η συμφωνία, προχωρώντας ξανά στον ευρύ απεμπλουτισμό ουρανίου.
Με την ανάληψη των καθηκόντων του ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε πρόθυμος να επαναφέρει τις ΗΠΑ στη συμφωνία. Την περασμένη εβδομάδα άρχισαν διαπραγματεύσεις στη Βιέννη για την επίτευξη λύσης στο θέμα, παρά την αντίσταση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπένιαμιν Νετανιάχου, που παραμένει αντίθετος στη συμφωνία – κάποιοι μάλιστα τον υποπτεύονται ως υπεύθυνο προσπάθειας κατά του Ιράν στα παρασκήνια.
«Πυρηνική τρομοκρατία»
Ο επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν αποκάλεσε το σαμποτάζ στη Νατάνζ την Κυριακή «πυρηνική τρομοκρατία», αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις γίνονται στόχος: Προηγήθηκαν επιθέσεις απο τα τέλη της δεκαετίας του 2000 έως και τον περασμένο Ιούλιο, με το Ιράν να δηλώνει ότι θα ανοικοδομούσε τις εγκαστάσεις σε παράπλευρο βουνό. Δορυφορικές εικόνες έδειξαν ότι οι εργασίες συνεχίζονταν, ενώ οι υποψίες έπεσαν πάλι πάνω στο Ισραήλ.
Επιπλέον έχει σημειωθεί σειρά δολοφονιών την τελευταία δεακετία με στόχο Ιρανού πυρηνικούς επιστήμονες, με βόμβες και σφαίρες. Η πιο πρόσφατη σημειώθηκε τον Νοέμβριο του 2020, με θύμα τον επιστήμονα που είχε θεμελιώσει το στρατιωτικό πρόγραμμα πυρηνικών του Ιράν προ δεκαετιών, με την τεχεράνη να θεωρεί και εδώ υπεύθυνο το Ισραήλ.
Παραμένει ασαφής η ζημιά που προκλήθηκε την Κυριακή στη Ναράνζ, όπως ασαφής παραμένει και μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εν γένει. ακόμη κι αν σταματήσει ο απεμπλουτισμός ουρανίου στη Νατάνζ, συνεχίζεται στο Φόρντο. Ο Αλί Ακμπάρ Σαλέχι, επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, υποσχέθηκε την Κυριακή ότι η πυρηνική τεχνολογία στη χώρα θα συνεχίσει να προοδεύει.
Η νέα επίθεση επίσης έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή, όχι μόνο αναφορικά με τις συνομιλίες για τη Συμφωνία της Τεχεράνης αλλά και για την εγχώρια κατάσταση στο Ιράν, καθώς ο απερχόμενος πρόεδρος Χασάν Ρουχανί προσπαθεί να αναζωογονήσει τη συμφωνία-σταθμό ενόψει αλλαγής σκυτάλης στις προεδρκές εκλογές του Ιουνίου. Παράλληλα η επίθεση ενισχύει την εγχώρια ρητορική των σκληροπυρηνικών κατά του συμβιβασμού που επιχειρείται στη Βιέννη και ενδεχομένως εκφραστεί εκλογικά τον Ιούνιο.
Σε μια προσπάθεια να διασωθούν οι διαπραγματεύσεις, μετέβη εκτάκτως στην Τεχεράνη την Κυριακή ο πρωθυπουργός της Νότιας Κορέας Τσουνγ Σιε-Κιουν, ο πρώτος Νοτιοκορεάτης ηγέτης στη χώρα εδώ και 44 χρόνια.
Πηγή: Associated Press, Reuters
Ιράν
ΗΠΑ
Πυρηνικά
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης για Ιράν: Η Μοσάντ πίσω από το πλήγμα στην πυρηνική εγκατάσταση της Νατάνζ
Ιράν: «Ατύχημα» στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ
Τεχεράνη: «Πυρηνική τρομοκρατία» το μπλακ άουτ στις εγκαταστάσεις της Νατάνζ
