Ηταν πέρυσι τον Μάρτιο όταν το ΚΠΙΣN ξεκίνησε την ενότητα των «Αναγνώσεων», με την Αννα Κοκκίνου να διαβάζει Γεώργιο Βιζυηνό. Ενα χρόνο αργότερα, η διαδικτυακή πλατφόρμα του ΚΠΙΣN διαθέτει μια αξιόλογη ψηφιακή βιβλιοθήκη, που διαρκώς εμπλουτίζεται, και πιστό κοινό. Οι φετινές «Αναγνώσεις» ξεκίνησαν τον Νοέμβριο και έχουν συγκεντρώσει έως τώρα πάνω από 20.000 ακροάσεις.
Ο επετειακός Μάρτιος των 200 χρόνων από την Επανάσταση, που πλέον ολοκληρώνεται, είναι αφιερωμένος στη λογοτεχνική μας παράδοση και ειδικότερα στα ακριτικά τραγούδια και στις παραλογές. Τα δύο επεισόδια φέρουν την υπογραφή του Γιάννη Καλαβριανού, του οποίου η παράσταση «Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες» (2010) αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη θεατρική μεταφορά της δημοτικής ποίησης, ενώ την επιμέλεια των κειμένων έχει ο ποιητής, μελετητής του δημοτικού τραγουδιού και μεταφραστής Παντελής Μπουκάλας.
«Η σχέση μου με αυτό το αφηγηματικό υλικό –τα ακριτικά τραγούδια και τις παραλογές– ξεκινάει πριν από αρκετά χρόνια», λέει ο σκηνοθέτης. «Παραμένω γοητευμένος μαζί τους: με λιτό τρόπο, χωρίς πλατειασμούς, ούτε διδακτισμό, μας μεταφέρουν το απόσταγμα κάθε αφήγησης και ταυτόχρονα ζωντανεύουν εικόνες καταπληκτικής ομορφιάς».
Ωστόσο, η θεατρική πράξη, με τον πλούτο της, έχει πλέον αντικατασταθεί από τον ήχο. Η νέα συνθήκη αποτελεί σίγουρα πρόκληση για τον σκηνοθέτη αλλά και τους ηθοποιούς, ειδικά όταν πρέπει να δραματοποιήσουν τη δημοτική ποίηση. «Κι όμως, αυτά τα τραγούδια εμπεριέχουν τον πυρήνα της θεατρικής πράξης: την αφήγηση μιας ιστορίας», εξηγεί ο Γιάννης Καλαβριανός. «Γεννήθηκαν για να εξιστορήσουν συγκεκριμένα περιστατικά –είτε πρόκειται για τα υπερφυσικά κατορθώματα των ακριτών στα ακριτικά τραγούδια είτε για συμβάντα της καθημερινής ζωής, όπως συμβαίνει με τις παραλογές. Βεβαίως έχουν πολύ συγκεκριμένη μορφή, τον δεκαπεντασύλλαβο. Αρα η ερώτηση που προκύπτει είναι αν θα ακολουθήσουμε το μέτρο και πώς θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε αυτή την έντονη προφορικότητα του λαϊκού ραψωδού του παρελθόντος –απολύτως οικεία για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής– σε μια πιο μοντέρνα μορφή. Ετσι επιλέξαμε να έχουμε δύο αφηγητές-ηθοποιούς και να γίνεται διάλογος με ερωταποκρίσεις. Οι μικρές “ανάσες” στον ρυθμό και οι παύσεις μάς επιτρέπουν να μην εγκλωβιζόμαστε στο μέτρο».
Αύριο στις 7 μ.μ. θα ακούσουμε τον Γιώργο Γλάστρα και τη Χριστίνα Μαξούρη να διαβάζουν μια επιλογή από τις παραλογές. Οπως σχολιάζει ο Παντελής Μπουκάλας, οι αρτιότερες από αυτές «συνδυάζουν με τρόπο απαράμιλλο το επικό πλάτος, το λυρικό ύψος και τη δραματική πυκνότητα». Ποια είναι τα «όπλα» των ηθοποιών για τη δραματοποίηση, τώρα που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εκφραστικότητα της ζωντανής παρουσίας; «Μια ακόμη πρόκληση!» λέει ο σκηνοθέτης. «Σκοπός μας είναι να δει το μυαλό περισσότερα πράγματα από αυτά που βλέπει το μάτι».
