της Π. Νικολοπούλου – Σταμάτη*
Με αφορμή τη Διεθνή Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή COP21 στο Παρίσι 7-8 Δεκεμβρίου του 2015, η Γαλλική Κυβέρνηση που θα φιλοξενήσει αυτήν τη Σύνοδο ως προεδρεύουσα χώρα, οργάνωσε μια παγκόσμια Δράση Δημόσιας Διαβούλευσης. Κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Διάσκεψης αναμένεται μετά από 20 χρόνια επίπονων διαπραγματεύσεων να υπάρξει μία νομικά δεσμευτική συμφωνία για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Στόχος αυτής της δράσης που πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουνίου 2015 και συμμετείχε και η Ελλάδα (Athens WWViews, http://climateandenergy.wwviews.org/) είναι να ανοίξει ένας διάλογος με την κοινωνία για την Κλιματική Αλλαγή, έτσι ώστε οι πολίτες να μην παρατηρούν αμέτοχοι τη συζήτηση και τη λήψη αποφάσεων, αλλά να παρεμβαίνουν ενεργητικά, διατυπώνοντας τις απόψεις τους.
Στην εποχή μας οι πολίτες διαμορφώνουν τις απόψεις τους, προσπαθώντας να αναγνώσουν μέσα από τις διακηρύξεις πολιτικών και κομμάτων τις προθέσεις των βουλευτών, που θα τους εκπροσωπήσουν σε «πακέτα θεμάτων» όπως Υγεία / Παιδεία / Γεωργία, χωρίς ποτέ να μπορούν να προσδιορίσουν με βεβαιότητα τις θέσεις που θα διαμορφώσει κάθε βουλευτής τη στιγμή της λήψης αποφάσεων. Αν δε, προσθέσει κανείς τις άπειρες κυβερνητικές και μη δομές που με τη συνισταμένη τους, διαμορφώνεται το πολιτικό-κοινωνικό-οικονομικό στίγμα της χώρας, τα πράγματα δυσκολεύουν.
Με απλά λόγια η άποψη του πολίτη διαμορφώνεται από περιρρέουσα πληροφορία κυρίως μέσα από ΜΜΕ και ατόμων που εμφανίζονται ως «ειδήμονες» προσκεκλημένοι σε εκπομπές και σπανιότερα σε δημόσιες συζητήσεις.
Το εργαλείο αυτό της Δημόσιας Διαβούλευσης (Δ.Δ.) που σκοπό είχε την διαμόρφωση και την έκφραση άποψης οργανώθηκε με την πρωτοβουλία της Γαλλικής Κυβέρνησης, συμπτωματικά ένα μήνα πριν το Ελληνικό Δημοψήφισμα.
Ήρθε σαν «γενική πρόβα» μιας παράστασης που έμελλε να συγκλονίσει την Ελλάδα κι όχι μόνο. Κάποιες σκέψεις, όμως, έχουν ίσως ενδιαφέρον και τονίζουν την ανάγκη να δούμε πιο προσεκτικά το θέμα της διαμόρφωσης της γνώμης και πώς τελικά οδηγούμαστε σε αποφάσεις. Στη Δ.Δ. για την Κλιματική Αλλαγή συζητήθηκαν κάποια θέματα με επιστημονική τεκμηρίωση και κατέληξε σε μια μορφή ψηφοφορίας που καταγράφηκε ηλεκτρονικά.
Η συνάντηση για τη Δ.Δ. για την Κλιματική Αλλαγή έγινε σε έναν χώρο στην Ελλάδα όπου οι οργανωτές: η Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος, το Μαριολοπούλειο-Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβάλλον και Υγεία. Διαχείριση Περιβαλλοντικών Θεμάτων με Επιπτώσεις στην Υγεία» της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ φρόντισαν για τη δημιουργία μιας άνετης ατμόσφαιρας που ευνοούσε τη χαλαρή και αβίαστη διαμόρφωση γνώμης αλλά και την έκφρασή της.
Ένα μήνα αργότερα βρεθήκαμε κάτω από ισχυρή πίεση. Μετά από συνεχή ξενύχτια, ακούγοντας ραδιόφωνο και τηλεόραση, τόσο ελληνικά όσο και ξένα ΜΜΕ, και μετά από αγωνιώδεις συζητήσεις με «καλά πληροφορημένους» φίλους και γνωστούς αυτού του τόπου του χωρίς αμφιβολία μοναδικού, φτάσαμε στην κάλπη. Με έντονο το άγχος της αίσθησης ότι η μόνη δυνατότητα παρέμβασης στον κλυδωνισμό της Ελλάδας μέσα στην κινούμενη άμμο της Ευρώπης εξαρτάται από το ΟΧΙ ή το ΝΑΙ του καθενός μας, αισθανθήκαμε όλοι λίγο ως πολύ, ότι συμμετείχαμε στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον όχι μόνο το δικό μας, αλλά της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Μήπως ψάχναμε για την πιο ανώδυνη πλευρά του δίκοπου μαχαιριού ή αλλιώς του διπλού δεσμού (Double Bind κατά Bateson);
Μήπως αλήθεια πρέπει να προβληματιστούμε για τη διαδικασία που ακολουθούμε για τη λήψη καθοριστικών αποφάσεων;
Χρειαζόμαστε άραγε μια αναθεωρημένη, ευρύτερη, γενικευμένη, ουδέτερη διαδικασία που να διευκολύνει την απάλειψη των αντιπαραγωγικών θορύβων που προέρχονται από ιδιοτελείς θέσεις, ώστε να μας επιτρέπεται η λήψη απενοχοποιημένων επιλογών;
* Η Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη είναι Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Επιστημονική Υπεύθυνη του ΠΜΣ: «Περιβάλλον και Υγεία. Διαχείριση Περιβαλλοντικών Θεμάτων με Επιπτώσεις την Υγεία» και Επικεφαλής στον Συντονισμό του Προγράμματος «Athens WWViews on Climate and Energy».
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ- ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του πρακτορείου.
