Η πανδημία του COVID-19 έκανε ξεκάθαρο το γεγονός ότι η υγεία είναι πολιτική υπόθεση και ότι οι ειδικοί της δημόσιας υγείας και οι επαγγελματίες υγείας δεν μπορούν πλέον να παραμένουν στην άκρη. Στις ΗΠΑ, όπως και σε άλλα μέρη, το κάλεσμα για τους πολιτικούς να ακούσουν την επιστήμη, ποτέ δεν ήταν τόσο δυνατό. Τα ΜΜΕ αγκάλιασαν τους γιατρούς και την δημόσια υγεία στις καθημερινές τους εκπομπές, για να ικανοποιήσουν την δίψα του κοινού για πληροφορίες για την πανδημία.
Η τραγωδία του COVID-19 προσφέρει μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τον ρόλο των γιατρών στην δημόσια πολιτική συζήτηση και να χαράξουμε μια νέα εποχή για την ιατρική, να χτίσουμε μια συνεργασία για δράση σε αυτό που οι επιδημιολόγοι ονομάζουν – οι κοινωνικές παράμετροι της υγείας.
Θα ζητούσαμε από τους κλινικούς γιατρούς να σκεφθούν το ρόλο που θα μπορούσαν να έχουν ως συνήγοροι για τη δημόσια υγεία. Να εμπλακούν περισσότερο σε ορισμένες από τις πιο πιεστικές προκλήσεις των καιρών όπως η κλιματική αλλαγή, η φυλετική δικαιοσύνη, η εξομάλυνση της φτώχειας. Όσοι μάλιστα έχουν θέση εξουσίας στις ιατρικές σχολές να σκεφθούν πώς θα μπορέσουν να ενσωματώσουν στο πρόγραμμα σπουδών της επόμενης γενιάς γιατρών, μαθήματα που έχουν σχέση πέρα από την υγεία του ανθρώπου, την υγεία του κοινωνικού σώματος και την υγεία του πλανήτη μας.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμα και πριν από την πανδημία 1 στα 7 παιδιά ζούσε στην φτώχεια (και για τους μαύρους Αμερικανούς αυτός ο αριθμός ήταν 1 στους 4). Από την έναρξη της πανδημίας, σχεδόν 40% των παιδιών ζουν σε οικογένειες που μάχονται να ανταπεξέλθουν στις βασικές ανάγκες – σπίτι, φαγητό, ρούχα. Και η χώρα αυτή είναι από τις πιο πλούσιες χώρες στον κόσμο.
Το ερώτημα είναι: «Ο γιατρός σε μια μελλοντική εποχή, θα συνεχίσει απλώς να σκέφτεται για την θεραπεία της αρρώστιας των ασθενών του ή θα έχει λόγο να μιλήσει και για το τι βλέπει στα σπίτια των ασθενών του – την ρίζα των αιτίων της ασθένειας – την φτώχεια, την ανασφάλεια για την κατοικία, την ανασφάλεια για το φαγητό, την ρύπανση;»
Πράγματι, πιλοτικά προγράμματα σε όλη την Αμερική έχουν ήδη θέσει το ερώτημα «πώς θα ήταν, αν ο γιατρός, μπορούσε να συνταγογραφήσει όχι μόνο φάρμακα, όπως ινσουλίνη, αλλά επίσης φαγητό, ή ακόμα και κατοικία;»
Το μεγαλύτερο όμως ερώτημα για μένα είναι: «θα μπορούσαν οι γιατροί να επηρεάσουν την πολιτική, και να επιβεβαιώσουν ότι οι επενδύσεις του κράτους κατευθύνονται προς την δημόσια υγεία, την κατοικία και την διατροφική ασφάλεια; Θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην διαμόρφωση των πολιτικών για το περιβάλλον και το κλίμα;»
Η κλιματική αλλαγή είναι κάτι το οποίο δεν απασχολεί πολλούς γιατρούς σήμερα. Στις περισσότερες ιατρικές σχολές δεν διδάσκεται καν. Το Lancet Countdown για την Υγεία και την Κλιματική Αλλαγή έχει υποστηρίξει ότι η κλιματική αλλαγή είναι η πιο μεγάλη απειλή στην παγκόσμια υγεία που αντιμετωπίζει ο κόσμος τον 21ο αιώνα. Έχει επίσης αναγνωρίσει την γενεά μας, ως εκείνη που μπορεί να ξαναπροσδιορίσει τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας.
Ενώ η συμβολή της κλιματικής αλλαγής στην φροντίδα του ασθενούς μπορεί να φαίνεται άσχετη ή αόρατη αν είστε χειρουργός, σκεφτείτε τον τελευταίο καύσωνα και πόσο ανήσυχοι ήσασταν για τον ηλικιωμένο ασθενή σας χωρίς air conditioning. Σκεφτείτε την πιθανότητα η ελονοσία να εξαπλωθεί περισσότερο σε όλο τον κόσμο. Σκεφτείτε τις πλημμύρες και τις ξηρασίες. Σκεφτείτε πόσο η ατμοσφαιρική μόλυνση σε πόλεις όπως το Νέο Δελχί ή οι καλοκαιρινές φωτιές στην Ελλάδα και στη Καλιφόρνια, οδήγησαν οικογένειες να κλειστούν στα σπίτια τους.
Εάν κάτι μας έδειξε ο COVID είναι ότι ο κόσμος ακούει τους γιατρούς, και θα συνεχίσει να ακούει τους λειτουργούς της δημόσιας υγείας και όταν αυτή η φρικτή πανδημία περάσει.
Οι γιατροί σε όλο το κόσμο έχουν μια μοναδική ευκαιρία και ευθύνη να ασχοληθούν πλέον πιο σοβαρά με τα ευρύτερα προβλήματα του πλανήτη μας και στο πού μας οδηγούν οι διάφορες πολιτικές και οι πολιτικοί.
Μια νέα εποχή στην Ιατρική απαιτεί μια νέα προοπτική στο τι είναι μέσα στις δυνατότητες του δικού μας ελέγχου και επιρροής.
*H Dr Ναταλία Λινού είναι εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου FXB του Harvard για την Υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
– Το κείμενο είναι απόσπασμα από την ομιλία της στην διαδικτυακή συνάντηση «Ο Ιπποκράτης ενώνει τις 5 Ηπείρους» που οργανώθηκε από το Παγκόσμιο Ιπποκράτειο Ινστιτούτο Ιατρών στις 20/3/2021
Πανδημία
Κορωνοϊός
ΗΠΑ
