Σε κάποιο σημείο της ζωής του, σχεδόν κάθε παιδί θα ρωτήσει: “Γιατί είναι γαλάζιος ο ουρανός;” Σήμερα γνωρίζουμε την απάντηση: Ο ουρανός είναι γαλάζιος επειδή τα μόρια στον αέρα διασκορπίζουν το μπλε φως από τον ήλιο περισσότερο από ό,τι διασκορπίζουν τα άλλα χρώματα. Αλλά χρειάστηκε πολύς χρόνος για να το καταλάβουν οι επιστήμονες.
Ήταν το 1859, όταν το φαινόμενο ερμηνεύθηκε σωστά από τον Ιρλανδό φυσικό John Tyndall, αν και ήταν ο Λόρδος Rayleigh, που μελέτησε λεπτομερέστερα το φαινόμενο μερικά χρόνια αργότερα, που ονομάστηκε “φαινόμενο της σκέδασης Rayleigh”.
Εβδομήντα χρόνια πριν ο John Tyndall και ο Λόρδος Rayleigh ασχοληθούν με το θέμα, ένας μετεωρολόγος από τη Γενεύη εν ονόματι Horace-Bénédict de Saussure ενδιαφέρθηκε γι’ αυτό. Ο De Saussure, ο οποίος ήταν δεινός ορειβάτης ανακάλυψε ένα απλό όργανο μέτρησης χρώματος που ονομάζεται κύανομετρο, που του επέτρεψε να μετρήσει το γαλάζιο του ουρανού.
Ο De Saussure αιτιολόγησε -και σωστά- ότι το γαλάζιο πρέπει να εξαρτάται από την ποσότητα των αιωρούμενων σωματιδίων και των υδρατμών στην ατμόσφαιρα. Το κυανομετρικό δείγμα του De Saussure είχε 53 τμήματα, που κυμαίνονται από ανοιχτές έως πιο σκούρες αποχρώσεις του μπλε, διατεταγμένες σε έναν κύκλο.
Ο De Saussure κρατούσε τη συσκευή του προς τον ουρανό και μετρούσε το χρώμα του πάνω από τις Άλπεις, και στη συνέχεια χρησιμοποιούσε αυτές τις πληροφορίες για να προβλέψει τον καιρό. Είκοσι είκοσι επτά χρόνια αργότερα, ο Σλοβένος καλλιτέχνης Martin Bricelj Baraga δημιούργησε ένα εντυπωσιακό μνημείο στην πρωτεύουσα της Σλοβενίας Λιουμπλιάνα, ως φόρο τιμής στο κυανόμετρο de Saussure.
Μάλιστα δεν είναι μόνο ένα μνημείο, αλλά ένα λειτουργικό επιστημονικό όργανο που ξεπερνά σε ακρίβεια το αρχικό. Είναι κατασκευασμένο από χάλυβα, λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια και έχει ύψος 3,3 μ. Διαθέτει επίσης ενσωματωμένο υπολογιστή που συγκεντρώνει δεδομένα μέτρησης ποιότητας αέρα από ένα ηλεκτρονικό αρχείο και εμφανίζει το επίπεδο ρύπανσης της ατμόσφαιρας σε χρωματική κλίμακα -από κόκκινο σε πράσινο- σε πραγματικό χρόνο.
