Θεραπεία του εντέρου με σκουλήκια;

Η μόλυνση με παρασιτικά σκουλήκια του εντέρου δεν αποκλείεται να θεραπεύει τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου ενθαρρύνοντας τον πολλαπλασιασμό ωφέλιμων μικροβίων, υποδεικνύει μελέτη στο Science.

Τα ευρήματα, λένε οι ερευνητές, προσφέρουν στήριξη στη λεγόμενη «υπόθεση της υγιεινής», σύμφωνα με την οποία η ανάπτυξη των παιδιών σε «αποστειρωμένα» περιβάλλοντα δεν επιτρέπει τη σωστή εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η μελέτη, όμως, πραγματοποιήθηκε σε πειραματόζωα, και τα συμπεράσματά της μένει τώρα να επιβεβαιωθούν και στον άνθρωπο.

Οι ερευνητές εργάστηκαν με ποντίκια από τα οποία απουσιάζει ένα γονίδιο με την ονομασία NOD2, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν αυτοάνοσα νοσήματα, στα οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται εσφαλμένα κατά υγιών ιστών. Τα πειραματόζωα αυτά χρησιμοποιούνται ως μοντέλα για τη μελέτη φλεγμονωδών νόσων του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Κρον.

Η διεθνής ερευνητική ομάδα τάισε τα ποντίκια με αβγά από παρασιτικά σκουλήκια του εντέρου που ονομάζονται έλμινθες. Αφότου τα σκουλήκια αφέθηκαν να ωριμάσουν, τα πειραματόζωα εμφάνισαν δραστικές αλλαγές στο μικροβίωμα του παχέος εντέρου: τα βακτήρια του γένους Bacteroides, τα οποία έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, μειώθηκαν κατά 1.000 φορές, ενώ τα βακτήρια του γένους Clostridia, τα οποία πιστεύεται ότι έχουν προστατευτική δράση, αυξήθηκαν κατά δέκα φορές.

Παράλληλα, τα συμπτώματα που εμφάνιζαν προηγουμένως τα ποντίκια, όπως τα έλκη και η αιμορραγία του εντέρου, εξαφανίστηκαν εντελώς.

Ο μηχανισμός του φαινομένου παραμένει άγνωστος, ωστόσο οι ερευνητές υποθέτουν ότι η παρουσία σκουληκιών πυροδοτεί αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος οι οποίες με τη σειρά τους ενθαρρύνουν τα ωφέλιμα μικρόβια και αποθαρρύνουν τα επιβλαβή.

«Μαρτυρίες ασθενών και ανεκδοτολογικές ενδείξεις μπορεί να οδηγήσουν κάποιους στο συμπέρασμα ότι τα σκουλήκια θεραπεύουν απευθείας τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Στην πραγματικότητα, τα σκουλήκια επιδρούν στα βακτήρια του εντέρου που πιστεύεται ότι προκαλούν τις νόσους αυτές» επισημαίνει ο Κεν Κάντγουελ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Σε ένα δεύτερο πείραμα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ίδιας μελέτης, οι ερευνητές συνέκριναν 75 άτομα που ζουν στην επαρχιακή Μαλαισία, εκεί όπου οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου είναι σπάνιες ενώ η μόλυνση από παρασιτικά σκουλήκια συχνή, με 20 άτομα από την μαλαισιανή πρωτεύουσα Κουάλα Λουμπούρ. Οι εθελοντές από την επαρχία είχαν πολύ λιγότερα βακτήρια Bacteroides από τους κατοίκους των πόλεων.

Αν και τα ευρήματα δεν έχουν επιβεβαιωθεί στον άνθρωπο, η μελέτη δείχνει να επιβεβαιώνει προηγούμενη μελέτη των ίδιων ερευνητών, η οποία δημοσιεύτηκε το 2012 στο PLOS Pathogens και έδειχνε ότι η χορήγηση αβγών σκουληκιού σε πιθήκους τούς προστατεύει από τις φλεγμονές του εντέρου.

«Σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης εξέλιξης, τα σκουλήκια του εντέρου βοηθούσαν στην εκπαίδευση και την εξισορρόπηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Σήμερα όμως απουσιάζουν από τα ανεπτυγμένα κράτη, τα οποία με τη σειρά τους παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Κρον» υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Η ίδια «υπόθεση της υγιεινής» έχει προταθεί ως εξήγηση και για την «επιδημία» παιδικού άσθματος στις ανεπτυγμένες χώρες.

Οι ερευνητές παραδέχονται ότι, ακόμα κι αν τα συμπεράσματά τους ευσταθούν, η χορήγηση ζωντανών παρασίτων μάλλον δεν θα γίνει ποτέ αποδεκτή ως θεραπεία.

Τα ευρήματα όμως θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη φαρμακευτικών προσεγγίσεων που μιμούνται τη δράση των σκουληκιών.

Βαγγέλης Πρατικάκης