Ευρωπαϊκό σκάφος αναχωρεί για να διερευνήσει ενδείξεις ζωής στον Άρη

Η πρώτη κοινή αποστολή Ευρώπης και Ρωσίας στον Άρη εκτοξεύτηκε την Καθαρά Δευτέρα για να οσφριστεί προσεκτικά το μεθάνιο του πλανήτη και να εξετάσει αν το αέριο μπορεί να έχει βιολογική προέλευση. Ο δορυφόρος ExoMars μεταφέρει μαζί του και ένα μικρό ρομπότ που θα κατέβει στην επιφάνεια.

Ο ρωσικός πύραυλος Proton-M που μεταφέρει το σκάφος εκτοξεύτηκε στις 12.31 ώρα Ελλάδας από το κοσμοδρόμιο που νοικιάζει η Ρωσία στο Καζακστάν.

Θα χρειαστούν όμως δέκα ώρες για να αναπτύξει ταχύτητα 33.000 χιλιομέτρων την ώρα και να απελευθερώσει το ExoMars για το επτάμηνο ταξίδι του.

Αν η αποστολή αποδειχθεί επιτυχής, η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA και η ρωσική Roscosmos θα συνεχίσουν την προσπάθεια με την εκτόξευση ενός τροχοφόρου ρομπότ, το οποίο θα αναζητήσει ίχνη ζωής στο υπέδαφος χρησιμοποιώντας ένα μικρό γεωτρύπανο.

Η αποστολή δεν αναμένεται να εκτοξευτεί πριν από το 2020.

Το μυστήριο του μεθανίου

Προηγούμενες αποστολές -πιο πρόσφατα το αμερικανικό ρομπότ Curiosity που εξερευνά την επιφάνεια του Άρη, έχουν δείξει ότι η ατμόσφαιρα του πλανήτη περιέχει ίχνη μεθανίου.

Αυτό προκαλεί απορία, δεδομένου ότι το μεθάνιο δεν επιζεί πολύ στην ατμόσφαιρα -καταστρέφεται από την υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου- και επομένως πρέπει να υπάρχει μια πηγή που το ανανεώνει.

Στη Γη, το μεγαλύτερο μέρος του μεθανίου της ατμόσφαιρας προέρχεται από μικρόβια.

Και αυτό αφήνει ανοιχτή τη συναρπαστική πιθανότητα να υπάρχουν μικρόβια που επιζούν στο υπέδαφος του Άρη, προστατευμένα από τις ακραίες συνθήκες που ερήμωσαν τον πλανήτη και στέγνωσαν το νερό του.

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πιο πεζή εξήγηση: το μεθάνιο θα μπορούσε να προέρχεται από γεωλογικές διαδικασίες στο υπέδαφος.

ExoMars και Schiaparelli

H αποστολή ExoMars θα μπορούσε να βοηθήσει στην απάντηση του ερωτήματος. Στις 19 Οκτωβρίου, το σκάφος θα φτάσει στον Άρη και θα περάσει περίπου ένα χρόνο κάνοντας μανούβρες μέχρι να καταλήξει στην οριστική, κυκλική τροχιά του, σε ύψος 400 χιλιομέτρων.

Από τη θέση αυτή θα μπορεί να κάνει μια λεπτομερή απογραφή των αερίων της ατμόσφαιρας και να καταγράψει τοπικές και εποχικές διακυμάνσεις στη συγκέντρωση μεθανίου, η οποία δεν ξεπερνά τα μερικά μέρη ανά δισεκατομμύριο.

Τρεις μέρες πριν φτάσει, το ExoMars θα απελευθερώσει τη μικρή συσκευή Schiaparelli που θα αποπειραθεί να προσεδαφιστεί στον κόκκινο πλανήτη -ένα δύσκολο εγχείρημα που έχει καταδικάσει τις περισσότερες προηγούμενες ρωσικές αποστολές.

Το Sciaparelli θα πραγματοποιήσει σχετικά λίγες μετρήσεις -κύρια αποστολή του είναι να προβάρει τις τεχνολογίες που απαιτούνται για την προσεδάφιση ενός μεγαλύτερου, τροχοφόρου ρομπότ.

Το ρομπότ θα κατασκευαστεί στη Βρετανία και θα είναι η πρώτη αποστολή που εξετάζει δείγματα από το υπέδαφος του πλανήτη -το γεωτρύπανό του θα φτάσει σε βάθος δύο μέτρων και θα αναζητήσει ίχνη μικροβίων που μπορεί να επιζούν εκεί, προστατευμένα από την ακραία ακτινοβολία της επιφάνειας.

Εάν υπάρχουν, τα μικρόβια αυτά θα ήταν πιθανότατα επιζώντες από μια εποχή που ο Άρης ήταν ζεστός, υγρός και φιλόξενος όπως η Γη.

Επιζώντες μιας πλανητικής καταστροφής που θα μας έδειχναν ότι δεν είμαστε μόνοι.

Βαγγέλης Πρατικάκης