7 Δεκεμβρίου 1909
Ο γεννημένος στο Βέλγιο χημικός Leo Baekeland κατοχυρώνει την πατέντα για μια «μέθοδο που φτιάχνει αδιάλυτα προϊόντα φαινόλης και φορμαλδεΰδης». Σκληρό, αδιάλυτο και άτηκτο, είναι το πρώτο συνθετικό πλαστικό. Και παίρνει το όνομα Βακελίτης, από τον δημιουργό του.
Ο Baekeland θα ονομαστεί και «πατέρας του πλαστικού» και δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι άλλαξε τον κόσμο το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η εφεύρεσή του, που διαφημίστηκε με το σλόγκαν «το υλικό των 1.000 χρήσεων», σήμαινε ότι ο άνθρωπος δεν εξαρτιόταν πια αποκλειστικά από τα προϊόντα της φύσης. Όμως ο ενθουσιασμός δεν θα κρατούσε για πάντα, αφού τις επόμενες δεκαετίες το πλαστικό έπεσε θύμα της ίδιας του της επιτυχίας. Σήμερα, βρίσκεται παντού και παρά τις προσπάθειές του, ο κόσμος αδυνατεί να σπάσει τον εθισμό του στο πλαστικό.
«Εκτός και αν κάνω πολύ λάθος, αυτή η εφεύρεση θα αποδειχθεί σημαντική στο μέλλον», είχε γράψει ο Leo Baekeland στο ημερολόγιό του στις 11 Ιουλίου 1907.
Γεννημένος στο Βέλγιο, ήταν ο γιος ενός αμόρφωτου τσαγκάρη. Ο αμόρφωτος πατέρας του τον έβαλε στη δουλειά του από τα 13 του χρόνια, όμως η μητέρα του είχε άλλα πράγματα στο μυαλό της.
Με την δική της ενθάρρυνση, ο Baekeland πήγε στο νυχτερινό σχολείο και κέρδισε μια υποτροφία στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης. Στα 20 του είχε διδακτορικό στη χημεία.
Παντρεύτηκε την κόρη του δασκάλου του και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου κέρδισε τόσα χρήματα από την εφεύρεσή του, ένα φωτογραφικό χαρτί εκτύπωσης, ώστε δεν χρειαζόταν να ξαναδουλέψει.
Όμως ο Baekeland αγαπούσε να πειραματίζεται με χημικά στο εργαστήριο που είχε φτιάξει στο σπίτι του. Τον Ιούλιο του 1907, πειραματιζόταν με φορμαλδεΰδη και φαινόλη.
Από αυτά τα πειράματα, θα έβγαζε και πάλι μια περιουσία, αλλά και θα γινόταν διάσημος.
Το περιοδικό Time έβαλε το πρόσωπό του στο εξώφυλλο χωρίς να χρειάζεται να αναφέρει το όνομά του, όπως γράφει το BBC. Τη φωτογραφία του συνόδευαν μόνο τα εξής λόγια: «Δεν καίγεται. Δεν λιώνει».
Η Bakelite Corporation είχε αντιληφθεί από νωρίς πόσο επαναστατική ήταν η εφεύρεσή της. Στις διαφημίσεις της εξηγούσε ότι ο άνθρωπος είχε πλέον ξεπεράσει την παλιά ταξινόμηση των ζώων, των ορυκτών και των φυτών. Τώρα υπήρχε ένα «τέταρτο βασίλειο, του οποίου τα όρια είναι απεριόριστα».
Τα επόμενα χρόνια, ο βακελίτης χρησιμοποιήθηκε σε τηλέφωνα, ραδιόφωνα, όπλα, καφετιέρες, μπάλες μπιλιάρδου και κοσμήματα. Χρησιμοποιήθηκε ακόμα και στην πρώτη ατομική βόμβα.
Κυρίως, όμως, η επιτυχία του άλλαξε τον τρόπο σκέψης της εποχής: Επιστήμονες άρχισαν να ψάχνουν τεχνητά υλικά με ιδιότητες που δεν μπορούσε κανείς να βρει στη φύση. Κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, διάφορα είδη πλαστικών βγήκαν από εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.
Υπήρχε το πολυστυρένιο, που χρησιμοποιείται συχνά στις συσκευασίες. Το νάιλον, που διαδόθηκε από τα καλσόν. Και το πολυαιθυλένιο, το υλικό της πλαστικής σακούλας.
Εν μέσω των ελλείψεων σε φυσικούς πόρους κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η παραγωγή πλαστικών αυξήθηκε για να καλύψει το κενό. Και όταν τελείωσε ο πόλεμος, νέα πλαστικά προϊόντα κατέκλυσαν την παγκόσμια αγορά, όπως τα τάπερ της Tupperware.
Ελαφρύς και ανθεκτικός, ο Βακελίτης μπορούσε να πάρει άπειρα σχήματα και άρχισε γρήγορα να κερδίζει το καταναλωτικό κοινό. Ο κόσμος αγόραζε κουτιά, λάμπες, ρολόγια, ραδιόφωνα, τηλέφωνα, εργαλεία κουζίνας και άπειρα παιχνίδια από Βακελίτη. Πρακτικά, η εφεύρεση του Baekeland εγκαινίασε μία νέα εποχή, ελκυστικών, βολικών αλλά και προσιτών προϊόντων που έφεραν στο ευρύ καταναλωτικό κοινό μία σειρά από είδη που διαφορετικά πολλοί δεν θα μπορούσαν ποτέ να αγοράσουν.
Σήμερα, ο Βακελίτης χρησιμοποιείται στην αυτοκινητοβιομηχανία και σε κάποιους άλλους κλάδους, όμως σε μεγάλο βαθμό εγκαταλείφθηκε, καθώς τα πλαστικά που εφευρέθηκαν στη συνέχεια είχαν ιδιότητες που τα έκαναν πιο κατάλληλα για μια σειρά από χρήσεις. Όμως η ρετρό αισθητική του τον κάνει συλλεκτικό είδος.
moneyreview.gr
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
