Η πολυσυζητημένη τηλεοπτική κουβέντα των Χάρι – Μέγκαν – Όπρα ιντρίγκαρε το παγκόσμιο κοινό, γιατί αποκάλυψε μεταξύ άλλων μια τεράστια σύγκρουση σε επίπεδο κουλτούρας: είναι το σημείο όπου η γενική βασιλική βρετανική γραμμή του «ποτέ μην παραπονιέσαι, ποτέ μην εξηγείς» χάνει τη μάχη απέναντι στην αμερικανική επιχειρηματολογία του «οποιαδήποτε δημοσιότητα είναι καλή δημοσιότητα». Η Wall Street Journal αναφέρει ότι η εταιρεία παραγωγής της Όπρα Γουίνφρεϊ, Harpo, εισέπραξε περίπου 7 έως 9 εκατ. δολάρια για τη μετάδοση της συνέντευξης από το αμερικανικό δίκτυο CBS – το ζευγάρι δήλωσε ότι δεν εισέπραξε καμία αμοιβή. Ούτως ή άλλως, η πρόσφατη υπογραφή ενός σημαντικού συμβολαίου με το Netflix για την παραγωγή ντοκιμαντέρ και παιδικών εκπομπών θα αποφέρει στο ζεύγος ένα αξιοπρεπές εισόδημα για το όποιο επόμενο διάστημα.
Την ίδια στιγμή, αυξάνονται οι φήμες που θέλουν τη Μέγκαν να επιθυμεί ένα μέλλον στην αμερικανική πολιτική σκηνή. Και αν κρίνει κανείς από τα νούμερα τηλεθέασης της συνέντευξης –υπολογίζεται ότι περίπου 17,1 εκατ. τηλεθεατές παρακολούθησαν την εκπομπή–, η δούκισσα του Σάσεξ έχει το κοινό της και τα μηνύματά της πέρασαν στο αμερικανικό κοινό, κυρίως όσα αφορούσαν τον φερόμενο ρατσισμό μελών της βασιλικής οικογένειας, ο οποίος μπορεί να συνδεθεί με την ευαισθησία που έχει προκαλέσει εσχάτως το κίνημα Black Lives Matter. Το ενδιαφέρον του κόσμου ήταν πολύ υψηλό και στην αποδώ πλευρά του Ατλαντικού: το βρετανικό κανάλι ITV, που μετέδωσε τη συζήτηση, είδε τα νούμερά του να αγγίζουν τα 11,1 εκατ. τηλεθεατές – η υψηλότερη τηλεθέαση του καναλιού μετά τον τελικό του παγκοσμίου κυπέλλου ράγκμπι το 2019.
Στη Βρετανία, όμως, σε μια δημοσκόπηση του YouGov αμέσως μετά τη μετάδοση της συνέντευξης, μόνο το 45% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει θετική γνώμη για τον Χάρι (ποσοστό σημαντικά πεσμένο σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν), ενώ αντιστοίχως το 58% έχει αρνητική γνώμη για τη Μέγκαν. Λίγες μέρες αργότερα, μια έρευνα της Opinium για λογαριασμό του Observer έδειξε ότι στην ερώτηση «υπάρχει ακόμα θέση για τη μοναρχία στη σύγχρονη Βρετανία;» το 64% των ερωτηθέντων απάντησαν θετικά, έναντι 21% που απάντησαν αρνητικά.
Τα νούμερα των βρετανικών ερευνών δεν αλλάζουν δραματικά, τουλάχιστον όσο η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ βρίσκεται στο τιμόνι του Firm – χαϊδευτικός όρος για τη βασιλική οικογένεια, τον οποίο χρησιμοποίησε πρώτος ο Γεώργιος ΣΤ΄.
ΠΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ Η ΜΟΝΑΡΧΙΑ;
Το θέμα της ευρύτερης ύπαρξης της μοναρχίας αλλά και της χρηματοδότησής της συνεχίζει να απασχολεί τους Βρετανούς. Τα οικονομικά στοιχεία της βασιλικής οικογένειας βασίζονται σε ένα περίπλοκο σύστημα εσόδων-εξόδων. Τα μέλη της οικογένειας παίρνουν μέρος σε περίπου 2.000 δημόσιες εκδηλώσεις ετησίως. Κάθε χρόνο, το κράτος επιχορηγεί τη μοναρχία μέσω του Sovereign Grant. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Παλάτι, η κρατική επιχορήγηση για την περίοδο 2019-20 ανήλθε σε 82,4 εκατ. λίρες στερλίνες, ποσό στο οποίο περιλαμβάνονται και έξοδα για τη συνεχιζόμενη ανακαίνιση του Μπάκιγχαμ σε επίπεδο ηλεκτρικής και υδραυλικής υποδομής. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το ποσό αντιστοιχεί σε 1,34 λίρες στερλίνες για κάθε άτομο που ζει στη Βρετανία. Παράλληλα, η συνεχιζόμενη ύπαρξη της βασιλικής οικογένειας αποφέρει έσοδα στη Βρετανία μέσω του τουρισμού, μεταξύ άλλων.
© Alexi Lubomirski/Kensington Palace via AP
Οι αποκαλύψεις της Μέγκαν και του Χάρι επαναφέρουν το θέμα της βασιλευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε χώρες της Κοινοπολιτείας. Στον Καναδά, ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση πρόσφατα, είπε ότι το θέμα μιας ενδεχόμενης άρσης της μοναρχίας δεν ήταν της παρούσης, ενώ στην Αυστραλία ο πρώην πρωθυπουργός Mάλκολμ Τέρνμπουλ ανέφερε σε δηλώσεις του ότι το καθεστώς αυτό θα πρέπει να πάψει μετά τη βασιλεία της Ελισάβετ. Στο μεταξύ, τον Νοέμβριο αποχωρούν από την ένωση τα Μπαρμπάντος – μια προγραμματισμένη έξοδος, που δεν σχετίζεται με την πρόσφατη συνέντευξη.
Στις παράπλευρες απώλειες της τηλεοπτικής εμφάνισης της Μέγκαν και του Χάρι περιλαμβάνεται η αποχώρηση του δημοσιογράφου Πιρς Μόργκαν –άτυπου αρχηγού του «αντι-Μέγκαν κινήματος»– από πρωινή εκπομπή του ITV, αλλά και η παραίτηση του Ίαν Μάρεϊ, εκτελεστικού διευθυντή του βρετανικού οργανισμού Society of Editors, ο οποίος, απαντώντας στα σχόλια των Μέγκαν – Χάρι περί ρατσισμού στον βρετανικό Τύπο, δήλωσε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΑΝΟΙΧΤΑ
Ανάμεσα στην πληθώρα των αναλύσεων που ακολούθησαν τη συνέντευξη, ο Economist σημείωσε ότι η σωστή λειτουργία του Firm προϋποθέτει ένα ενωμένο οικογενειακό μέτωπο και όχι μεμονωμένες προσωπικότητες που διεκδικούν προσωπική προβολή. Είναι ελάχιστες οι φορές που οι τηλεοπτικές κάμερες έχουν στρέψει τα φώτα τους σε μέλη της βασιλικής οικογένειας για εκ βαθέων συζητήσεις. Ο δούκας του Ουίνδσορ έμοιαζε αρκετά αμήχανος δίπλα στη σύζυγό του Γουόλις Σίμπσον και απέναντι από τον δημοσιογράφο Κένεθ Χάρις, σε συνέντευξη για λογαριασμό του BBC, το 1969. Το 1995, μιλώντας για την εξωσυζυγική σχέση του Καρόλου με την Καμίλα, η πριγκίπισσα Νταϊάνα εξηγούσε στον Μάρτιν Μπασίρ και στο BBC πως «ήμασταν τρεις σε αυτόν τον γάμο, οπότε είχε λίγο κόσμο».
Λίγες μέρες μετά τη συνέντευξη, ο αδερφός του Χάρι, πρίγκιπας Γουίλιαμ, έσπαγε το πρωτόκολλο, απαντώντας αυθόρμητα σε ερώτηση δημοσιογράφου, λέγοντας ότι δεν είχε μιλήσει με τον αδερφό του μετά την εκπομπή – μια ανθρώπινη αντίδραση σε μια δύσκολη στιγμή. Μοναρχία και ελευθερία, ιδιωτικός βίος και δημόσιο καθήκον, παρόν και μέλλον. Για όλους εκείνους που ενδιαφέρονται, αυτή η συζήτηση συνεχίζεται.
Οι υπερτροφικοί εγωισμοί των προνομιούχων
Του Άρη Αλεξανδρή
© Max Mumby via Getty Images/ Ideal Image
Κυριαρχεί στον Τύπο μια παράλογη τάση πόλωσης αναφορικά με το θέμα Μέγκαν – Χάρι. Η σκέψη είναι ότι είτε κανείς θα στρατευτεί με την αδικημένη βασιλική οικογένεια, που λόγω της ιστορίας της γίνεται εύκολος στόχος, είτε θα συμπονέσει τους αποσυνάγωγους και αντισυμβατικούς Μέγκαν και Χάρι, που τα έβαλαν με μια σκοτεινή συστημική δύναμη και τώρα πληρώνουν το κόστος της γενναιότητάς τους. Και οι δύο επιλογές είναι αστείες, γιατί το δίλημμα είναι αδόκιμο. Εν προκειμένω, δεν υπάρχουν θύτες και θύματα, παρά μόνο υπερτροφικοί εγωισμοί προνομιούχων ανθρώπων εκατέρωθεν, χωρίς επαφή με την πραγματικότητα.
Η συνέντευξη του ζεύγους στην Όπρα ήταν μια προσπάθεια αναμόχλευσης της παλιάς καλής «λαϊκής» έχθρας προς το Παλάτι. Το πρόβλημα, όμως, δεν έχει να κάνει με την αλήθεια των ισχυρισμών που ακούστηκαν, αλλά με την ουσιαστική βαρύτητά τους, ακόμη και αν ευσταθούν. Η Μέγκαν και ο Χάρι δεν είναι τα μοντέρνα ισοδύναμα της Νταϊάνα. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, όπως πολύ θα ήθελαν να πιστέψουμε. Σε αντίθεση με τα άτομα που επλήγησαν από το Παλάτι κατά τις δεκαετίες που αυτό ήταν πανίσχυρο, και οι δυο τους γνώριζαν εξαρχής τι ακριβώς αντιπροσωπεύει ο (απομαγευμένος πλέον) θεσμός της βασιλείας και επέλεξαν να απολαύσουν τα οφέλη του, έχοντας πλήρη γνώση της φύσης και των ελαττωμάτων του. Για την ακρίβεια, χάρη στα ελαττώματά του μπορούν σήμερα να ζουν στα πούπουλα χωρίς να καταβάλλουν τον παραμικρό κόπο.
Ο θεσμός της βασιλείας είναι εξ ορισμού ένας θεσμός αυταρχικός και ρατσιστικός. Η ίδια η έννοια της αιματολογικής υπεροχής μιας οικογένειας έναντι των υπολοίπων είναι ενδεικτική του μονοδιάστατου και αρχαϊκού τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό της και νοηματοδοτεί τη λειτουργία της. Η εμπειρία της Μέγκαν και του Χάρι, λοιπόν, δεν ήταν κάτι παραπάνω από προϊόν των όρων της σύμβασής τους. Αν αυτοί δεν τους καλύπτουν, πολύ καλά έκαναν και την κατήγγειλαν. Θα μας επιτρέψουν όμως να μην τους λυπηθούμε.
Ποια Μέγκαν θέλουμε να βλέπουμε;
Της Έμιλι Ζακ
© Alexi Lubomirski/Kensington Palace via AP
Αυτά που πιστεύετε για τη Μέγκαν Μαρκλ, δούκισσα του Σάσεξ, μιγάδα Αμερικανίδα, πρώην ηθοποιό, διαζευγμένη και αποξενωμένο μέλος της βασιλικής οικογένειας, λένε περισσότερα για εσάς από ό,τι λένε για εκείνη. Οι απόψεις σχετικά με την αλήθεια των ισχυρισμών της Μαρκλ στη συνέντευξη με την Όπρα Γουίνφρεϊ διχάζουν ανάλογα με τη γενιά, τη φυλή και την εθνικότητα. Σε μια αμφιλεγόμενη δήλωση, η Μαρκλ υποστήριξε ότι οι αυτοκτονικές της σκέψεις αγνοήθηκαν και ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας που δεν κατονομάζεται έκανε υποθέσεις για το χρώμα του δέρματος του αγέννητου παιδιού της.
Ως Αμερικανίδα που έχει ζήσει στο Λονδίνο για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια, στέκομαι στο πλευρό της Μέγκαν και του πρίγκιπα Χάρι ως βασιλικών αουτσάιντερ. Παρ’ όλα αυτά, καταλαβαίνω γιατί στην Αγγλία η δημοφιλία του ζευγαριού έχει μειωθεί κατακόρυφα. Πολλοί σιωπηλά συμφωνούν με την άποψη του Πιρς Μόργκαν ότι η Μέγκαν επιζητά την προσοχή, είναι ψεύτικη, ίσως ακόμα και προδοτική.
Αυτό που περισσότερο προσβάλλει τους Βρετανούς σε ό,τι αφορά τη Μαρκλ είναι η έλλειψη ευγνωμοσύνης από μέρους της για το γεγονός ότι έγινε δεκτή στο κλαμπ. Η μητέρα της Κέιτ Μίντλετον χαρακτηρίστηκε «κοινή» επειδή μασούσε τσίχλα σε μια δημόσια εκδήλωση. Η Κέιτ συμμορφώθηκε όμορφα στις βασιλικές προσδοκίες, ενώ η Μέγκαν όχι. Νέοι ισχυρισμοί περί μπούλινγκ από το βασιλικό προσωπικό που χρονολογούνται έναν χρόνο νωρίτερα έχουν γεύση βασιλικής αντεπίθεσης. Και τα βρετανικά ταμπλόιντ, ενώ αρνούνται τον ρατσισμό, έχουν περάσει στην επίθεση, χρησιμοποιώντας ειδικούς στη γλώσσα του σώματος, τον αποξενωμένο πατέρα και την ετεροθαλή αδερφή της Μαρκλ για να την κηλιδώσουν.
Είμαι αρκετά Βρετανίδα για να καταλάβω γιατί οι Βρετανοί βρίσκουν τόσο άβολη την ειλικρίνεια της Μέγκαν και αρκετά Αμερικανίδα για να την πιστεύω.
Άλλωστε, ένα σφιχτό άνω χείλος είναι για να κρατάει φυλαγμένα τα συναισθήματα, όχι να τα επιδεικνύει. Παρότι πολλοί Βρετανοί αρέσκονται να κουτσομπολεύουν τη βασιλική οικογένεια, δεν θέλουν έναν ξένο να της επιτίθεται. Όποιες κι αν είναι οι απόψεις σας για τους Σάσεξ, η Μέγκαν έχει υπάρξει συνεπής. Δεν έχει απολογηθεί επειδή είναι αυτό που είναι, μια ξένη. Υποψιάζομαι ότι πολλοί στην Αγγλία θα τη συμπαθούσαν περισσότερο αν το είχε κάνει.
Αλλά για τους έγχρωμους η διαμάχη είναι προσωπική και απόδειξη ότι ο ρατσισμός είναι διαβρωτικός και αόρατος από εκείνους που δεν τον βιώνουν οι ίδιοι, όσο επιτυχημένος κι αν είναι κανείς.
40 χρόνια τριγμών στο βρετανικό παλάτι
Επιμέλεια: Μυρτώ Κατσίγερα
1978: Ένα σπάνιο διαζύγιο
To παλάτι του Μπάκιγχαμ ανακοινώνει ότι η πριγκίπισσα Μάργκαρετ, αδελφή της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, πήρε διαζύγιο από τον Άντονι-Άρμστρονγκ Τζόουνς. Ο πολυτάραχος γάμος τους, που είχε ήδη αποτελέσει πηγή σκανδάλων, κατέληξε στο πρώτο διαζύγιο στη βασιλική οικογένεια από την εποχή του Ερρίκου Η΄.
1979: Μάργκαρετ εναντίον IRAΚατά τη διάρκεια επίσκεψής της στην Αμερική, η πριγκίπισσα Μάργκαρετ φέρεται να είπε στη δήμαρχο του Σικάγο, Τζέιν Μ. Μπερν, συζητώντας για τη δολοφονία του ξαδέλφου της λόρδου Μαουντμπάτεν από τον ΙRΑ, δύο μήνες νωρίτερα: «Οι Ιρλανδοί είναι γουρούνια». Παρότι η ίδια αρνήθηκε ότι είπε κάτι τέτοιο, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι μετά από αυτή τη δήλωση είχε μπει στο στόχαστρο του IRA.
1986: Ο Φίλιππος στην Κίνα
Σε επίσκεψή του στην Κίνα, ο πρίγκιπας Φίλιππος απευθύνθηκε σε Βρετανούς φοιτητές λέγοντάς τους ότι, αν έμεναν κι άλλο στην Κίνα, θα «γίνονταν σχιστομάτηδες». H δήλωσή του προκάλεσε αντιδράσεις, ειδικά εξαιτίας του ιμπεριαλιστικού παρελθόντος της αποικιοκρατικής βρετανικής αυτοκρατορίας εις βάρος της Κίνας από τον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου, το 1839. Στην πορεία των ετών, ο Φίλιππος κατηγορήθηκε πολλάκις για σχόλια αντίστοιχου περιεχομένου.
1992: Η «πραγματική ιστορία» της Νταϊάνα
Ο δημοσιογράφος Άντριου Νόρτον χρησιμοποιεί μαγνητοφωνημένες διηγήσεις της Νταϊάνα –τις οποίες φέρεται να του παραχώρησε η ίδια– και γράφει τη βιογραφία της. Η πριγκίπισσα της Ουαλίας αναγνωρίζει για πρώτη φορά δημόσια την εξωσυζυγική σχέση του πρίγκιπα Καρόλου με την Καμίλα Πάρκερ-Μπόουλς, ενώ αποκαλύπτει διάφορες λεπτομέρειες του δυσλειτουργικού της γάμου. Η βρετανική κοινή γνώμη συντάσσεται μαζί της.
1993: Ο Κάρολος και η Καμίλα στο τηλέφωνο
Mόνο τρεις μήνες μετά την ανακοίνωση του χωρισμού του Καρόλου και της Νταϊάνα, δημοσιεύεται σε αυστραλιανή εφημερίδα ένα απομαγνητοφωνημένο τηλεφώνημα μεταξύ του Καρόλου και της Καμίλα από το 1989. Η συζήτηση ανάμεσα στο ζεύγος πήρε ερωτική τροπή, με μια εξομολόγηση του Καρόλου που οδήγησε στην ονομασία του σκανδάλου αυτού σε «Tampongate».
1996: Το τέλος μιας σχέσηςΜετά από παρότρυνση της βασίλισσας Ελισάβετ, ο Κάρολος και η Νταϊάνα παίρνουν διαζύγιο. Το ζευγάρι συμφωνεί να διατηρήσει η Νταϊάνα τα διαμερίσματά της στο παλάτι του Κένσινγκτον, καθώς και τον τίτλο «Πριγκίπισσα της Ουαλίας», ενώ της αφαιρέθηκε ο τίτλος της «Αυτής Βασιλικής Υψηλότητος». Συμφωνήθηκε επίσης να συμμετέχει σε όλες τις αποφάσεις που αφορούσαν τους πρίγκιπες Ουίλιαμ και Χάρι.
1997: Πεθαίνοντας στο Παρίσι
Η πριγκίπισσα Νταϊάνα σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην υπόγεια σήραγγα Ποντ ντ’ Αλμά του Παρισιού, μαζί με τον σύντροφό της Ντόντι Αλ Φαγέντ, ενώ καταδιώκεται από παπαράτσι. Ο πατέρας του Ντόντι επέμενε ότι ο θάνατος του ζευγαριού σχεδιάστηκε από την ΜΙ6, προκαλώντας θύελλα θεωριών συνωμοσίας. Η πενθήμερη καθυστέρηση της βασίλισσας Ελισάβετ να απευθυνθεί στον βρετανικό λαό κατακρίθηκε σφόδρα.
2005: Ο Χάρι ντυμένος Ναζί Όταν δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες φωτογραφίες του 20χρονου τότε πρίγκιπα Χάρι σε ένα πάρτι ντυμένου ως στρατιώτη του Afrika Korps με τον τίτλο «Harry the Nazi», οι αντιδράσεις ήταν έντονες. Το Παλάτι παραχώρησε δήλωση εκ μέρους του Χάρι με την οποία ζητούσε συγγνώμη και χαρακτήριζε ατυχή την επιλογή της στολής του.
2019: Άντριου και ΈπσταϊνΟ πρίγκιπας Άντριου, τρίτο παιδί της Ελισάβετ, εμφανίζεται σε βίντεο να βγαίνει από την έπαυλη του Τζέφρι Έπσταϊν, πρωταγωνιστή μιας από τις πιο πολύκροτες υποθέσεις τράφικινγκ και παιδεραστίας. Ταυτόχρονα, η Βιρτζίνια Τζιούφρι υποστήριξε ότι είχε σεξουαλικές σχέσεις με τον πρίγκιπα όσο αυτή ήταν 17 χρονών, κατ’ εντολήν του Έπσταϊν. Σε συνέντευξή του στο BBC ο Άντριου αρνήθηκε τις καταγγελίες, ωστόσο παραιτήθηκε από τα βασιλικά του καθήκοντα.
2020: Η στιγμή του Megxit
Με μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση του πρίγκιπα Χάρι και της συζύγου του Μέγκαν, ο βρετανικός λαός καθώς και η ίδια η βασιλική οικογένεια πληροφορήθηκαν ότι το ζεύγος αποσύρεται από τα βασιλικά του καθήκοντα και αποποιείται τον ρόλο του ως ανώτερο μέλος της βασιλικής οικογένειας, επιθυμώντας να γίνει «πιο ανεξάρτητο οικονομικά» και να ζήσει μια πιο ιδιωτική ζωή ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ. Το λεγόμενο «Megxit» επισημοποιήθηκε μετά από ειδική συμφωνία με τη βασίλισσα.
