Οι πρώτοι αστροναύτες στον Άρη «θα επιστρέψουν με άνοια»

Οι αστροναύτες της πρώτης επανδρωμένης αποστολής στον Άρη μπορεί να επιστρέψουν στη Γη χωρίς να θυμούνται και πολλά: ο βομβαρδισμός του πληρώματος από την κοσμική ακτινοβολία θα προκαλούσε εγκεφαλικές βλάβες που πιθανότατα θα οδηγούσαν σε απώλεια μνήμης και τελικά σε άνοια, δείχνει μελέτη σε πειραματόζωα.

Το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, ο οποίος κινείται σε ύψος περίπου 350 χιλιομέτρων, παραμένει προστατευμένο από την κοσμική ακτινοβολία χάρη στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη. Μια διαπλανητική αποστολή, αντίθετα, θα ήταν μονίμως εκτεθειμένη στην κοσμική ακτινοβολία, μια διαρκή βροχή από σωματίδια που εισβάλλουν στο Ηλιακό Σύστημα κινούμενα σε ακραία υψηλές ταχύτητες. Τα σωματίδια αυτά, κυρίως πρωτόνια και πυρήνες ατόμων, καταστρέφουν όποιο μόριο συναντούν μπροστά τους καθώς διαπερνούν το ανθρώπινο σώμα.
 

Ο κίνδυνος θα παρέμενε ακόμα και μετά την άφιξη της αποστολής στον Άρη, δεδομένου ότι ο γειτονικός πλανήτης δεν διαθέτει μαγνητικό πεδίο ώστε να εκτρέπει τα εισερχόμενα σωματίδια.

Μια εικόνα για τις βλάβες που προκαλούν οι κοσμικές ακτίνες δίνει τώρα η μελέτη του Τσαρλς Λιμόλι, ογκολόγου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Άιρβινγκ.

Στο Εργαστήριο Διαστημικής Ακτινοβολίας της NASA στη Νέα Υόρκη, η ομάδα του Λιμόλι βομβάρδισε τρωκτικά με πυρήνες οξυγόνου και τιτανίου, σωματίδια που υπάρχουν στις κοσμικές ακτίνες. Έξι μήνες μετά την έκθεση, τα τρωκτικά βρέθηκαν να έχουν υποστεί φλεγμονή του εγκεφάλου και βλάβες στους δενδρίτες και τους νευράξονες των νευρικών κυττάρων, βλάβες που περιορίζουν τη μεταξύ τους επικοινωνία.

Επιπλέον, τα πειραματόζωα υποβλήθηκαν σε συμπεριφορικά τεστ, τα οποία έδειξαν πεσμένες επιδόσεις όσον αφορά την ικανότητα μνήμης και μάθησης.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματα στην επιθεώρηση Scientific Reports του ομίλου Nature, η ερευνητική ομάδα προειδοποιεί ότι οι βλάβες στο κεντρικό σύστημα λόγω της κοσμικής ακτινοβολίας μπορούν να οδηγήσουν σε έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών, προβλήματα στη λήψη αποφάσεων, ακόμα και σε άγχος και κατάθλιψη.

Δεδομένου μάλιστα ότι μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα διαρκούσε τουλάχιστον δύο με τρία χρόνια, οι εγκεφαλικές βλάβες των αστροναυτών θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερες από ό,τι στα πειραματόζωα.

Η άνοια θα ερχόταν έτσι να προστεθεί σε άλλα προβλήματα υγείας που είναι γνωστό ότι προκαλεί η διαβίωση σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας: απώλεια οστικής μάζας, ατροφία των μυών, διόγκωση της καρδιάς, καταρράκτες και άλλες βλάβες στα μάτια, μεταξύ άλλων.

Όπως φαίνεται, η κατάκτηση του Άρη θα είναι μια ιστορική, αλλά άκρως ανθυγιεινή περιπέτεια.

Βαγγέλης Πρατικάκης